Marcinkowo Górne to niewielka wieś w gminie Gąsawa (powiat Żnin), licząca niecałe 200 mieszkańców, co do wielkości dopiero dziewiąta miejscowość gminy. Wieś położona jest zaledwie dwa kilometry na południowy-zachód od Gąsawy (przy drodze ze Żnina do Gniezna), z którą ściśle związana jest pod względem historycznym. Otóż wzmiankowana była już w 1136 r., natomiast do historii przeszła w I poł. XIII w., a konkretnie w 1227 r. Marcinkowo Górne to bardzo ważny punkt na pałuckim odcinku Szlaku Piastowskiego, gdyż właśnie tam historia regionu splata się z historią Polski, z historią Polski Piastów. W świadomości Polaków zapisała się jako miejsce śmierci księcia krakowsko – sandomierskiego Leszka Białego.
Na skraju wsi znajduje się niezwykły pomnik konny przedstawiający nagiego księcia krakowsko-sandomierskiego Leszka Białego (trzeciego syna Kazimierza Sprawiedliwego), ugodzonego strzałą w plecy. To chyba jedyny w swoim rodzaju, niepowtarzalny i przedziwny monument polskiego władcy, który przedstawia go zupełnie nagiego, czyli w sytuacji niezbyt godnej i chwalebnej na księcia. Pomnik upamiętnia tragiczny w skutkach zjazd książąt dzielnicowych w Gąsawie 24. XI. 1227 r., w którym uczestniczyli najważniejsi w owym czasie Piastowie: książę wielkopolski Władysław Laskonogi, książę śląski Henryk Brodaty, książę Konrad Mazowiecki oraz Leszek Biały (w spotkaniu towarzyszyli im biskupi i przedstawiciele zacnych rodów). Zjazd został przerwany przez najazd księcia pomorskiego Świętopełka, któremu wsparcia udzielił prawdopodobnie Władysław Odonic. Henryka Brodatego najeźdźcy dopadli w łaźni podczas snu, gdzie odpoczywał po nocnej libacji, zadali mu ciężką ranę. Od śmierci uratował go wierny rycerz Peregryn z Weissenburga, który zasłonił swego władcę własnym ciałem. Natomiast wystraszony książę krakowski nie zdążył się ubrać, wskoczył na koń prosto z łaźni i galopem ruszył przed siebie do ucieczki, lecz śmierć dopadła go w Marcinkowie Górnym (od zdradzieckiej strzały z łuku, lub włóczni). Zwłoki zamordowanego Leszka Białego odwiezione zostały przez Konrada i pozostałych towarzyszy do Krakowa, pochowano go w katedrze na Wawelu z ogromnym żalem i płaczem.
Tragiczne w skutkach wydarzenia doprowadziły do zakończenia obrad i książęta powrócili do domów. Leszek po śmierci Kazimierza Sprawiedliwego miał objąć we władanie dzielnicę krakowską. Śmierć księcia – ostatniego seniora uznawanego przez książąt dzielnicowych, miała poważne konsekwencje dla dalszych dziejów polski piastowskiej, spowodowała upadek ustanowionego przez Bolesława Krzywoustego pryncypatu (władza zwierzchnia nad wszystkimi Piastami) i rozpoczęła długotrwałe walki o tron krakowski. Wydarzenia, które się wtedy rozegrały rozwiały nadzieje i prawie o 100 lat opóźniły zjednoczenie pod wspólną, silną koroną dzielnic rozbitej ziemi piastowskiej. Dopiero koronacja Władysława Łokietka przyniosła zjednoczenie najważniejszych dzielnic naszego kraju.
Na pamiątkę tego wydarzenia w 700 rocznicę jego śmierci (w 1927 r.) wystawiono pomnik wykonany przez rzeźbiarza, twórcę wielu monumentalnych pomników i rzeźb patriotycznych – Jakuba Juszczyka. Zniszczony w czasie II wojny światowej przez hitlerowców, został odtworzony na podstawie zachowanych oryginalnych szkiców w 1973 r. przez Rudolfa Rogatty z Bydgoszczy. Dlatego też na obelisku widnieją daty 1227 – 1927 – 1973.
Betonowy pomnik ku czci nagiego księcia, może nie jest najdoskonalszym osiągnięciem sztuki rzeźbiarskiej, jednak jego niepowtarzalna, niekonwencjonalna, oraz pełna dramatyzmu forma dobrze przemawia do wyobraźni. Polecam odwiedzić to miejsce, moim zdaniem warto i nie będzie to stracony czas. Obok pomnika znajduje się tablica informacyjna z opisaną historią, a także ławeczki do odpoczynku i zadumy nad historią z przed prawie 800 lat.
Ciekawostka
Niedaleko monumentu znajduje się interesujący dwór z pierwszej połowy XVIII w., rozbudowany w XIX w., położony na terenie malowniczego parku. Bramę wjazdową zdobią rzeźby dwóch wojów piastowskich z tarczami herbowymi (oryginalne dzieła Jakuba Juszczyka).
Damian Rybak
Fotogaleria – pomnik księcia Leszka Białego w Marcinkowie Górnym:
Wkrótce kolejne pomniki i obeliski, miejsca związane z pamięcią i tożsamością, dwory i pałace, muzea, romantyczne parki, zabytkowe kościoły, pomniki przyrody, architektura drewniana, miejsca związane z archeoturystyką, zabytki techniki, perły architektury, cuda natury, skarby kultury oraz turystyczne szlaki z Kujaw, Pałuk i Wielkopolski, a także atrakcje i ciekawostki z regionu, stanowiące niepodważalne dziedzictwo ;), bądźcie zatem na bieżąco korzystając ze strony dziedzictworegionu.pl
Atrakcje turystyczne w najbliższej okolicy:
- Urokliwe pałace w Grochowiskach Szlacheckich, Mielnie, Cerekwicy, Kołdrąbiu, Młodocinie, Lubostroniu,
- Zabytkowe dwory w: Marcinkowie Górnym, Marcinkowie Dolnym, Złotnikach, Parlinie, Chomiąży Szlacheckiej,
- Drewniane kościoły w: Gąsawie, Ryszewku, Skórkach, Niestronnie, Parlinie,
- Wenecja, Muzeum Kolei Wąskotorowej, ruiny zamku Diabła Weneckiego,
- Wenecja kościół Narodzenia NMP i grób Walentego Szwajcera – odkrywcy Biskupina,
- Biskupin – muzeum i rezerwat archeologiczny,
- Interaktywne Muzeum Rybactwa w Biskupinie,
- Rodzinny Park Rozrywki “Zaurolandia” w Rogowie,
- Grodzisko w Izdebnie, pradawna osada w Sobiejuchach,
- Miasteczko “Silverado City” w Bożejewiczkach,
- Żnin – historia miasta i atrakcje, Baszta i Magistrat,
- Kościół farny pw. św. Floriana w Żninie i Sufragania,
- Żnin, kościół pw. św. Marcina i NMP Królowej Polski,
- Obielewo, kapliczka z Chrystusem Ukrzyżowanym,
- i wiele innych atrakcji, o których wkrótce na portalu dziedzictworegionu.pl
Jeśli podobał Wam się artykuł – nie przechodź obok niego obojętnie 😉 Polub stronę na Facebooku (zostaw łapkę w górę lub serducho), jeśli masz jakieś pytanie – zostaw tam komentarz, a jeśli chcesz się podzielić informacją ze swoimi znajomymi – po prostu udostępnij innym na profilach społecznościowych, za co z góry dziękuję.
Uwaga, uwaga !!! Poszukujemy starych zdjęć, pocztówek i innych zbiorów … posiadacie Państwo w swojej kolekcji coś z Marcinkowa Górnego? 😉 Szczegóły znajdziesz pod linkiem – https://dziedzictworegionu.pl/?p=3848 😉
Żaden fragment niniejszego artykułu, który jest częścią wcześniejszych publikacji autora, nie może być reprodukowany w formie elektronicznej, zapisywany w systemach pamięciowych, systemach fotokopii, nagrań lub innych metodach bez pisemnej zgody właściciela praw autorskich (może być jednak udostępniany na profilach społecznościowych z podaniem źródła – dziedzictworegionu.pl).
Prawa autorskie związane z witryną internetową dziedzictworegionu.pl podlegają ochronie Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r. (Dz. U. z 1994 r. nr 24, Poz.83 ze zm.).
O pomniku Leszka Białego w Marcinkowie Górnym, atrakcjach powiatu Żnin (gminy Gąsawa), możesz poczytać w moim przewodniku „Szlak Piastowski – zabytki, atrakcje, ciekawostki – woj. kujawsko-pomorskie”, zachęcam do lektury 😉
Portal dziedzictworegionu.pl poleca następujące firmy z Marcinkowa Górnego i Dolnego, Gąsawy, Żnina oraz najbliższej okolicy prowadzące działalność, dla branży turystycznej specjalne zniżki:
