Orchowo to duża miejscowość gminna, wzmiankowana już w 1369 r. jako własność szlachecka, oddalona 19 km na południowy-zachód od Strzelna i 35 km na północny-wschód od powiatowej Słupcy. W 1506 r. wieś lokowano na prawie miejskim, które nadał Jerzy Krupski, starosta bełżycki i ówczesny właściciel. Z najstarszych wzmianek historycznych wynika, że nad Jeziorem Orchowskim znajdowała się osada słowiańska z okresu kultury łużyckiej, zwanym halsztackim. Podczas badań archeologicznych znaleziono: ozdoby z brązu, ceramikę oraz hełm woja czeskiego z czasów najazdu księcia czeskiego Brzetysława z około 1037 r.
W Orchowie czynne są dwa kościoły parafialne, szczególnie warto zobaczyć drewniany kościół pw. Wszystkich Świętych z lat 1789-92 (Orchowo Dolne), fundacji dziedziczki Orchowa – Petroneli Mlickiej z Gałczyńskich, dzięki staraniom ks. Ignacego Gułkowskiego. Pierwotny kościół z XIV w. (ok. 1369 r.), również drewniany znajdował się w miejscu obecnego cmentarza nad jeziorem. Założył go i uposażył Mikołaj z rodu Rogalów – chorąży gnieźnieński. Obecna świątynia (trzecia drewniana) wykonana jest w konstrukcji zrębowej, oszalowana, orientowana, jednonawowa, z dachem dwuspadowym krytym gontem. Od frontu znajduje się kwadratowa wieża konstrukcji słupowo-ramowej, zwieńczona dużym blaszanym hełmem baniastym z latarnią, z kruchtą w przyziemiu. Symetrycznie po bokach nawy głównej zbudowano przybudówki: na zakrystię i kaplicę św. Józefa.
Wnętrze kościoła salowe bez wyodrębnionego prezbiterium, przykryte płaskim stropem o wystroju barokowo-rokokowym z elementami klasycyzmu. Pierwsza uwaga skupiona jest na czterech ołtarzach. W głównym znajduje się obraz Wszystkich Świętych i rzeźba Madonny Niepokalanie Poczętej, pozostałe ołtarze ozdobione są: malowanym obrazem w centrum i barokowymi rzeźbami świętych po bokach. Chór muzyczny wsparty na czterech słupach z organami niemieckiej firmy Wilhelm Sauer. Warto zwrócić również uwagę na rokokowy krucyfiks na belce tęczowej, ambonę z Chrystusem Salwatorem, chrzcielnicę ze św. Janem Chrzcicielem, obrazy olejne z XVIII w. i pocz. XIX w., kielich z XVII w., oraz krucyfiks w zakrystii wykonany przez ludowego rzeźbiarza Józefa Glanca. Przy kościele znajduje się murowano-drewniana dzwonnica kryta gontem. Świątynię gruntownie odrestaurowano dwadzieścia lat temu (1997-2002).
Kościół dostępny jest z zewnątrz, wnętrze można zobaczyć przed liturgią Mszy św. lub po wcześniejszym umówieniu z ks. proboszczem. Msze św. odbywają się w dni powszednie: 17:00; 16:00 (czas zimowy), w niedzielę o godz. 11:00. Warto także uczestniczyć w corocznym odpuście ku czci Narodzenia św. Jana Chrzciciela, który przypada 24 czerwca. W skład parafii, oprócz Orchowa Dolnego przynależą również inne kościoły i kaplice: kościół filialny pw. MB Częstochowskiej w Szydłówcu oraz kaplica pw. MB Różańcowej w Osówcu. Kaplica ta wybudowana ok. 1880 r. jest rodzinnym grobowcem dawnych właścicieli Osówca – rodziny Mlickich (na ten temat będą przygotowane osobne artykuły).
Ciekawostki:
Obok kościoła znajduje się grób powstańca styczniowego Waleriana Kucharskiego, który zmarł na skutek ran odniesionych 22 marca 1863 r. w bitwie pod Olszakiem (Olszowym Młynem).
Latem można wypocząć nad Jeziorem Orchowskim. Ostatnio powstała nowa, piaszczysta plaża z kąpieliskiem i miejscem na namiot.
W centrum Orchowa Górnego stoi eklektyczny, murowany, poewangelicki kościół Niepokalanego Poczęcia NMP z lat 1895-1900, po II wojnie światowej przekazany parafii rzymsko-katolickiej. Od 2001 r. jest to świątynia parafialna nowo utworzonej parafii pw. Chrystusa Dobrego Pasterza i Kapłanów Męczenników Gnieźnieńskich.
Jeszcze 30 lat temu w Orchowie funkcjonowała jedyna w swoim rodzaju bezkolizyjna linia kolejowa, która obecnie, oczywiście po odpowiedniej modernizacji, mogłaby być jedną z największych atrakcji turystycznych regionu. Na trasie do Mogilna zlokalizowanych jest 17 wiaduktów, 4 mosty i 6 dworców. Trasę zamknięto dla ruchu pasażerskiego w 1987 r., a dla ruchu towarowego w 1994 r.
Ponadto w Orchowie zachowały się inne obiekty wpisane do rejestru zabytków: tzw. „lekarzówka” dom mieszkalny z końca XIX w. (przy ul. Lipowej), Dom Parafialny w Orchowie Dolnym i Górnym, domy dawnych kolonizatorów niemieckich z przełomu XVIII/XIX w. w centrum miejscowości. Na terenie Orchowa można także zobaczyć kilka pomników przyrody.
Damian Rybak
Fotogaleria – drewniany kościół pw. Wszystkich Świętych w Orchowie:
Zobacz FILM o drewnianej, zabytkowej świątyni w Orchowie zrealizowany przez TV Poznań w ramach cyklu “Szlakiem drewnianych kościołów”, pod linkiem – https://poznan.tvp.pl/60596546/orchowo-05062022 😉
A czytałeś już o innych drewnianych kościołach opisywanego regionu na tym portalu? Jeśli nie kliknij w ten WYRÓŻNIONY LINK, zachęcam i życzę owocnej lektury 😉
Wkrótce kolejne zabytkowe kościoły, architektura drewniana, dwory i pałace, muzea, romantyczne parki, pomniki przyrody, miejsca związane z archeoturystyką, zabytki techniki, perły architektury, cuda natury, skarby kultury oraz turystyczne szlaki z Kujaw, Pałuk i Wielkopolski, a także atrakcje i ciekawostki z regionu, stanowiące niepodważalne dziedzictwo ;), bądźcie zatem na bieżąco korzystając ze strony dziedzictworegionu.pl
Jeśli podobał Wam się artykuł – nie przechodź obok niego obojętnie 😉 Polub stronę na Facebooku (zostaw łapkę w górę lub serducho), jeśli masz jakieś pytanie – zostaw tam komentarz, a jeśli chcesz się podzielić informacją ze swoimi znajomymi – po prostu udostępnij innym na profilach społecznościowych, za co z góry dziękuję.
Uwaga, uwaga !!! Poszukujemy starych, przedwojennych zdjęć, pocztówek i innych zbiorów, w tym przypadku z Orchowa i najbliższej okolicy, a także dotyczących bezkolizyjnej lini kolejowej Mogilno-Orchowo… 😉 Szczegóły znajdziesz pod linkiem – https://dziedzictworegionu.pl/?p=3848 😉
Żaden fragment niniejszego artykułu, który jest częścią wcześniejszych publikacji autora, nie może być reprodukowany w formie elektronicznej, zapisywany w systemach pamięciowych, systemach fotokopii, nagrań lub innych metodach bez pisemnej zgody właściciela praw autorskich (może być jednak udostępniany na profilach społecznościowych z podaniem źródła – dziedzictworegionu.pl).
Prawa autorskie związane z witryną internetową dziedzictworegionu.pl podlegają ochronie Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r. (Dz. U. z 1994 r. nr 24, Poz.83 ze zm.).
O zabytkach i atrakcjach turystycznych, szczególnie perłach architektury, cudach natury, skarbach kultury czy też zabytkach techniki, archeologii i historii, możesz zgłębić swoją wiedzę w niektórych z poniższych wydawnictw mojego autorstwa, a także będziesz mógł poczytać w przygotowywanej przeze mnie obszerniejszej publikacji pt. „Dziedzictwo regionu” …
W najnowszej publikacji (której okładka znajduje się poniżej), można poczytać także o drewnianej świątyni pw. Wszystkich Świętych w Orchowie, obserwujcie aktualności na fanpage dziedzictworegionu.pl na FACEBOOK 😉 tam również dowiesz się o wydarzeniach organizowanych w najbliższej okolicy 😉
REKLAMA ! REKLAMA ! REKLAMA !
Jeśli chcesz mieć reklamę pod tym artykułem swojej działalności gospodarczej skontaktuj się z naszą redakcją, dla branży turystycznej (hotele, restauracje, przewozy autokarowe, usługi turystyczne itp.) oferujemy specjalne zniżki, a dla pozostałych firm najniższe ceny w okolicy, szczególnie w przestrzeni poniżej zapraszamy firmy z powiatu mogileńskiego, słupeckiego i sąsiednich miejscowości gminy Orchowo, Strzelno, Trzemeszno i Wilczyn 😉 😉 😉
Polecamy zaprzyjaźniony z redakcją – Gabinet Masażu Karolina Kępska.