Młyny wietrzne przez kilka wieków były głównymi urządzeniami służącymi do przemiału ziaren zbóż w mąkę – niezbędną do wypieku chleba. Za czasów naszych dziadków, można je było spotkać niemal wszędzie, przetrwały nawet II wojnę światową. Stanowiły stały element krajobrazu polskiej wsi. Nikomu na wsi nie przeszkadzał szum i skrzypienie skrzydeł wiatraka, zębatych kół, czy też zgrzytanie kamieni młyńskich. W Wielkopolsce do dziś zachowało się ok. 100 wiatraków (w II poł. XIX w. było ich aż 2700), niestety liczba ta nieustannie maleje.
Po sąsiedzku z powiatem mogileńskim, na terenie gminy Wilczyn, można jeszcze spotkać jeden z ocalałych młynów. W Wilczogórze, wsi zazębiającej się z Wilczynem, w powiecie konińskim ziemskim, zachował się ostatni, drewniany wiatrak z 1781 r. Ten wietrzny młyn, popularnie zwany „koźlakiem” jest już nieczynny od wielu lat. Ta forma wiatraka jest najstarsza w Polsce, a zarazem stanowi najliczniejsza grupa z ocalałych młynów. Dla przypomnienia „koźlak” był budowlą wzniesioną na tzw. koźle ze słupem, który stanowił główną oś. Taka konstrukcja pozwalała na obrócenie młyna w kierunku wiejącego wiatru za pomocą specjalnego dyszla (lub łogonu).
Wiatrak znajduje się na zarośniętej działce, za kościołem św. Urszuli i cmentarzem parafialnym, w kierunku na Kleczew (ul. Kleczewska; współrzędne geograficzne: 52.475149, 18.167904). Drewniana budowla, pozbawiona niestety skrzydeł i dyszla, widoczna jest z głównej drogi i nie sposób jej nie zauważyć. Wietrzny młyn jest bardzo zniszczony przez warunki atmosferyczne, widać, że jest nieczynny od wielu lat i nikt się nim nie opiekuje. Można przypuszczać, że właścicielem jest osoba prywatna, chociaż działka nie posiada żadnego ogrodzenia i można podejść do wiatraka. Całość konstrukcji jest odeskowana (brakuje wielu desek i drzwi wejściowych) a na ścianie od skrzydeł zachował się częściowo gont. Dwuspadowy dach pokryty jest eternitem, oryginalnie był pokryty gontem na tzw. zakładkę. Konstrukcja stropów wykona jest z belek, a podłogi na kondygnacjach z desek. Do wnętrza wiatraka, na drugą kondygnację przeznaczoną do produkcji mąki wchodziło się po schodach (brakuje kilku stopni). Wnętrze na górnej części jest mocno uszkodzone, ale zachowało się sporo z oryginalnego wyposażenia m.in.: podstawa z kozłami, niektóre elementy konstrukcyjne, koło paleczne, koła zębate, mechanizm napędowy, kamienie młyńskie, jest nawet szafka na narzędzia i wiele innych zabytkowych części.
W czasach świetności taki wiatrak był w stanie zmielić od 60 do 90 ton ziarna, w ciągu 120 do 150 wietrznych dni roku. Trzeba mieć nadzieję, że w/w koźlak będzie kiedyś odrestaurowany jak jego sąsiad z pobliskiego Budzisławia Kościelnego.
Na koniec przytoczę Państwu wiesz „Wiatraki”, którego autorem jest Pan Stefan Żagiel z Ciechanowa:
Jakby nagle wiatr stracił oddech
opuściły skrzydła wiatraki
archanioły lekko falistych równin
przygarbione
odchodzą do nieba
Jakby nagle zakwitła cisza
od której zwariowali młynarze
czas tylko
sączy bez przerwy
smutek w wiekowe żarna
Przez dziurawy dach wpada
słońca złoty dukat
ostatnia zapłata
Atrakcje turystyczne w najbliższej okolicy:
- Wilczyn: Gotycki kościół pw. św. Urszuli, Gotycka Madonna,
- Drewniany kościół filialny pw. św. Tekli,
- Skansen archeologiczny w Mrówkach,
- Drewniane kościoły w okolicy i opisane na portalu,
- Kościół pw. Jana Chrzciciela w Wójcinie, Jezioro Wójcińskie,
- Grodzisko w Świętnem i ścieżka dydaktyczna, Posąg Świętowida,
- Pałac w Kopydłowie, Kopydłówku, Wójcinie, Lisewie,
- Dwór w Osówcu, Szydłówcu, Budzisławiu Górnym, Linówcu,
- Wiatrak “koźlak” w Ostrowie, Chrośnie, Budzisławiu Kościelnym,
- Jezioro Budzisławskie i ośrodek wypoczynkowy w Trębach Starych,
- Punkt widokowy na kopalnię odkrywkową węgla brunatnego,
- Sanktuarium MB w Złotkowie i Skulsku, drewniany kościół w Ostrowążu,
- Lasy Miradzkie – pozostałości po pradawnej puszczy,
- Powidzki Park Krajobrazowy, Jezioro Wilczyńskie i Mrówieckie,
- Skansen maszyn rolniczych w Słowikowie,
- Gminna Izba Tradycji i Pamięci w Kuśnierzu,
- Bazylika św. Trójcy, Rotunda św. Prokopa, Romańskie Muzeum w Strzelnie,
- i wiele innych atrakcji, o których wkrótce na portalu dziedzictworegionu.pl
Damian Rybak
Fotogaleria – drewniany wiatrak “koźlak” z 1781 r. w Wilczogórze:
Drewniane kościoły opisane na tym portalu znajdziesz pod linkiem – https://dziedzictworegionu.pl/?cat=18
Jeśli ktoś posiada archiwalne zdjęcia wiatraka z przed lat, to chętnie je tutaj wstawimy, oczywiście z podpisaniem autora 😉
Wkrótce kolejne zabytkowe młyny wietrzne, kościoły i sanktuaria, architektura drewniana, dwory i pałace, muzea, romantyczne parki, pomniki przyrody, miejsca związane z archeoturystyką, zabytki techniki, perły architektury, cuda natury, skarby kultury oraz turystyczne szlaki z Kujaw, Pałuk i Wielkopolski, a także atrakcje i ciekawostki z regionu, stanowiące niepodważalne dziedzictwo ;), bądźcie zatem na bieżąco korzystając ze strony dziedzictworegionu.pl
Jeśli podobał Wam się artykuł – nie przechodź obok niego obojętnie 😉 Polub lub obserwuj stronę na Facebooku (zostaw łapkę w górę lub serducho), jeśli masz jakieś pytanie – zostaw tam komentarz, a jeśli chcesz się podzielić informacją ze swoimi znajomymi – po prostu udostępnij innym na profilach społecznościowych, za co z góry dziękuję.
Uwaga, uwaga !!! Poszukujemy starych, przedwojennych zdjęć, pocztówek i innych zbiorów, w tym przypadku z Wilczyna, Mrówek, Wójcina i najbliższej okolicy, a także dotyczących badań archeologicznych, wypoczynku i kąpielisk nad tutejszymi jeziorami, oraz działań wojennych i powstańczych w regionie … 😉 Szczegóły znajdziesz pod linkiem – https://dziedzictworegionu.pl/?p=3848 😉
Żaden fragment niniejszego artykułu, który jest częścią wcześniejszych publikacji autora, nie może być reprodukowany w formie elektronicznej, zapisywany w systemach pamięciowych, systemach fotokopii, nagrań lub innych metodach bez pisemnej zgody właściciela praw autorskich (może być jednak udostępniany na profilach społecznościowych z podaniem źródła – dziedzictworegionu.pl).
Prawa autorskie związane z witryną internetową dziedzictworegionu.pl podlegają ochronie Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r. (Dz. U. z 1994 r. nr 24, Poz.83 ze zm.).
O zabytkach i atrakcjach turystycznych, szczególnie perłach architektury, cudach natury, skarbach kultury czy też zabytkach techniki, archeologii i historii, możesz zgłębić swoją wiedzę w niektórych z poniższych wydawnictw mojego autorstwa, a także będziesz mógł poczytać w przygotowywanej przeze mnie obszerniejszej publikacji pt. „Dziedzictwo regionu” …
W najnowszej publikacji (której okładka znajduje się poniżej), można poczytać także o zabytkowym “koźlaku” w Wilczogórze, obserwujcie aktualności na fanpage dziedzictworegionu.pl na FACEBOOK 😉 tam również dowiesz się o wydarzeniach organizowanych w najbliższej okolicy 😉
REKLAMA ! REKLAMA ! REKLAMA !
Jeśli chcesz mieć reklamę pod tym artykułem swojej działalności gospodarczej skontaktuj się z naszą redakcją, dla branży turystycznej (hotele, restauracje, przewozy autokarowe, usługi turystyczne itp.) oferujemy specjalne zniżki, a dla pozostałych firm najniższe ceny w okolicy, szczególnie w przestrzeni poniżej zapraszamy firmy z powiatu mogileńskiego, słupeckiego i sąsiednich miejscowości gminy Wilczyn, Orchowo, Strzelno i Trzemeszno 😉 😉 😉
Portal dziedzictworegionu.pl poleca korzystanie z usług komputerowych i telefonicznych, oraz zakupy w sklepie “ARTKOM” Waldemar Oborski w Wilczynie, sklep odzieżowy “Look Good” w Wilczynie, a także noclegi i wyżywienie, oraz wszelkie atrakcje w Gospodarstwie Agroturystycznym “Mrówkoraj” w Mrówkach, polecamy także zaprzyjaźniony z redakcją – Gabinet Masażu Karolina Kępska.