Niewielkie muzeum, działające przy parafii św. Trójcy w Strzelnie, posiada eksponaty, których mogą mu pozazdrościć największe i renomowane muzea w Polsce. Mowa tutaj o oryginalnej średniowiecznej rzeźbie romańskiej z XII i XIII wieku, której liczne kopie zdobią Muzea Narodowe i Archeologiczne, Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie a wkrótce również Muzeum Historii Polski w Warszawie. Muzeum w Strzelnie, to nieliczna tego typu placówka historyczno-kulturalna, która jest wpisana na listę Pomników Historii Polski (wchodzi w skład Ponorbertańskiego Zespołu Klasztornego). Obiekt na trwałe wpisał się w krajobraz historyczny i duchowy Kujaw, Szlaku Piastowskiego oraz Polski. Przez siedem wieków strzeleńskie mniszki kontynuowały tradycje swojego zgromadzenia oraz gromadziły cenne dzieła sztuki sakralnej.
Muzeum powstało w oryginalnej części dawnych zabudowań klasztoru Norbertanek w 2000 r. Zbiory podzielone są na dwie części: romańsko-archeologiczną (lapidarium) i liturgiczną, dotyczą bogatej historii zakonu norbertanek. Ekspozycję romańską z lapidarium można zaliczyć do największych w Polsce zbiorów rzeźby romańskiej. W zbiorach muzealnych zobaczymy wiele elementów architektonicznych, a szczególnie rzeźb wykonanych w piaskowcu m.in.:
- portal północny (pierwotne wejście do kościoła) z trójlistnym tympanonem, na którym Chrystus Triumfujący (Pantokrator), siedząc na łuku tęczowym, depcze pokonane dwie bestie – lwa i smoka (nawiązuje do Psalmu 91). W siedmioosobowej kompozycji tego tympanonu można wyróżnić pięć wątków ikonograficznych: Majestas Domini, Trójcę Świętą, Wniebowstąpienie Pańskie, Chrystusa triumfującego nad mocami zła jako Króla Chwały i przekazanie prawa książętom apostołów: Piotrowi i Pawłowi (Traditio Legis);
- tympanon ze sceną Zwiastowania NMP – kompozycję wypełniają dwie półpostacie: z lilią Archanioła Gabriela ogłaszającego dobrą nowinę i wskazującego na gołębicę (Ducha Św.) oraz Matki Boskiej w geście posłuszeństwa i pokory, za którą wyrasta drzewo życia;
- płaskorzeźby pierwotnie stanowiące wystrój rzeźbiarski przegród chórowych na skrzyżowaniu nawy głównej z transeptem – jedna przedstawia Matkę Bożą z Dzieciątkiem w otoczeniu dziewięciu proroków starotestamentowych, a druga – dwie sceny końcowe dramatu pasyjnego – Zdjęcie z Krzyża i Opłakiwanie;
- górna część płyty nagrobnej z kościoła pw. św. Prokopa wyobrażająca głowę zmarłego młodzieńca w półkolistym zakończeniu arkady, a powyżej dwa anioły unoszą jego duszę do nieba na chuście, jest to jeden z najstarszych polskich nagrobków obok tych z kolegiaty w Tumie i bazyliki w Wiślicy;
- głowice dwóch romańskich (z dekoracją geometryczną i roślinną), przyściennych kolumn, znalezione w bazylice pw. św. Trójcy podczas prac konserwatorskich i archeologicznych, prowadzonych przez Instytut Archeologii UMK w Toruniu w 2001 r.;
- oraz inne luźne elementy – dolna partia małej ośmiobocznej kolumny, czasza kropielnicy, polichromowany fragment kolumny północno-zachodniej, fragment żarna do mielenia zboża, rzeźbiony fragment trzonu kolumny przywar, oraz kamienną konsolę.
Wśród licznych eksponatów zobaczyć można także detale architektoniczne, rekonstrukcję celi zakonnej oraz znaleziska archeologiczne Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. W górnej sali muzealnej (nad kaplicą św. Barbary) znajdują się przepiękne relikwiarze, dokumenty, rzeźby, szaty i naczynia liturgiczne, a także inne eksponaty należące dawniej do sióstr norbertanek, organizowane są także wystawy czasowe (malarskie, rzeźbiarskie, fotograficzne i inne). Muzeum zgodnie z programem ideowym nawiązuje do wspaniałej historii tworzenia zrębów państwowości polskiej, do tradycji naszych przodków, ogromnej kultury i wysokiego poziomu wykształcenia sióstr norbertanek, a także do ambicji zbliżających poziomem z kulturą i sztuką europejską.
Romańskiemu Ośrodkowi Kultury im. Ottona i Bolesława przypadła naczelna rola koordynatora ponadregionalnej kultury. Małe muzeum działające przy parafii było już organizatorem wielu cyklicznych wydarzeń kulturalnych, w szczególności: festynów (Norbertańskie Dni Młodych), koncertów norbertańskich, konkursów fotograficznych, plenerów malarskich i rzeźbiarskich, widowisk historycznych, wystaw, warsztatów plastycznych i historycznych dla dzieci i młodzieży, warsztatów rękodzieła dla dorosłych. Parafia w Strzelnie pamięta także o obchodach świąt rocznicowych oraz prowadzi działalność teatralno-ewangelizacyjną, do której zaliczyć można organizację Orszaku Trzech Króli, Misterium Męki Pańskiej, Nocy Świętych, jasełek. Poprzez współpracę Muzeum z Domem Kultury, Towarzystwem Miłośników Miasta Strzelna, PTTK, stowarzyszeniami i innymi organizacjami pozarządowymi; Strzelno jest wzorem godnym naśladowania w organizacji wydarzeń kulturalnych dla innych miejscowości w regionie.
Ciekawostki
Najstarszy zachowany dokument dotyczący strzeleńskich norbertanek znajduje się w Archiwum Państwowym w Bydgoszczy – papieska bulla Celestyna III (1193 r.), w której papież bierze pod protekcję Stolicy Apostolskiej klasztor nadając mu różne przywileje gospodarcze.
Wiele romańskich eksponatów pochodzących ze Strzelna można zobaczyć w Muzeum Narodowym w Poznaniu (fragment kolumny ze sceną Zwiastowania, głowa rzeźby figuralnej, głowa Chrystusa z tympanonu fundacyjnego rotundy pw. św. Prokopa) oraz w Muzeum Okręgowym w Bydgoszczy (głowica kolumny wolnostojącej ozdobiona motywem liści z wyobrażeniem czworonoga w górnej partii, fragment trzonu kolumny z motywem roślinnym).
W sali nad kaplicą św. Barbary (tzw. Skarbczyk) wśród licznych relikwiarzy, zobaczymy dużą kość – relikwiarz męczennika z książęcego rodu Honesti (Włochy), z którego wywodził się m.in. św. Romuald, założyciel zakonu Kamedułów (956-1027).
W Polsce możemy zobaczyć jeszcze romańskie tympanony z XII i XIII w. (oprócz wcześniej wymienionych strzeleńskich i wrocławskich): w kolegiacie pw. NMP i św. Aleksego w Tumie pod Łęczycą, bazylice pw. Narodzenia NMP w Wiślicy, kościele pw. św. Mikołaja w Wysocicach, zespole klasztornym cysterek pw. św. Jadwigi i św. Bartłomieja w Trzebnicy, zespole klasztornym opactwa cysterskiego w Sulejowie Podklasztorzu pw. św. Tomasza Kantuaryjskiego, kościele pw. św. Urszuli i 11 Tysięcy Dziewic w Strońsku, kolegiacie pw. św. Mikołaja w Końskich, kościele pw. św. Piotra i św. Pawła w Starym Mieście koło Konina, kościele pw. św. Stanisława w Starym Zamku w okolicach Ślęży, kościele pocysterskim pw. NMP i św. Floriana w Koprzywnicy.
Zwiedzanie
Zwiedzanie Pomnika Historii (Rotunda św. Prokopa, Bazylika św. Trójcy, Romańskie Muzeum) odbywa się codziennie od wiosny do listopada: od poniedziałku do soboty 9:00 – 17:00, w niedzielę 13:00 – 17:00. Aktualny cennik znajduje się na stronie parafii św. Trójcy pod linkiem – http://parafiastrzelno.pl/?page_id=218
Damian Rybak
Fotogaleria – ekspozycje muzealne w części romańsko-archeologicznej (lapidarium) i części liturgicznej na dawnym Skarbczyku:
Atrakcje turystyczne w najbliższej okolicy Strzelna:
- Sanktuarium Matki Bożej w Markowicach,
- Wiatrak w Ostrowie i Chrośnie,
- Kruszwica – kolegiata pw. śś. Piotra i Pawła,
- Kruszwicki zamek – Mysia Wieża,
- Jezioro Gopło, Statek „Rusałka”, kruszwickie murale,
- Nadgoplański Park Tysiąclecia z muzeum,
- Pałac w Żegotkach, Kobylnikach, Górkach, Sukowach,
- Drewniany kościół w Rechcie, Strzelcach, Wylatowie, Kościeszkach, Siedlimowie,
- Stanowisko archeologiczne Askaukalis w Kruszy Zamkowej,
- Grodzisko w Mietlicy, Kurhan w Złotowie,
- Kościoły w Inowrocławiu , Park Solankowy, Muzeum,
- Atrakcje sakralne, przyrodnicze i inne w gminie: Mogilno, Dąbrowa, Jeziora Wielkie,
- i wiele innych atrakcji, o których wkrótce na portalu dziedzictworegionu.pl
Czytaj także: Strzelno: romańskie, kujawskie, współczesne z możliwością rozwoju.
Największa romańska rotunda w Polsce – kościół pw. św. Prokopa w Strzelnie.
O Strzelnie możesz również poczytać w następujących moich publikacjach:
Wkrótce kolejne: muzea, perły architektury, cuda natury, skarby kultury oraz turystyczne szlaki z Kujaw, Pałuk i Wielkopolski, a także atrakcje i ciekawostki z regionu, stanowiące niepodważalne dziedzictwo ;), bądźcie zatem na bieżąco korzystając ze strony dziedzictworegionu.pl
Udostępnij innym na profilach społecznościowych, polub stronę na Facebooku, za co z góry dziękuję.
UWAGA! UWAGA! UWAGA!
Na moim portalu możesz zupełnie za darmo, opisać i zareklamować muzeum z Twojej miejscowości (zarówno prywatne, państwowe, diecezjalne, należące do stowarzyszeń i grup wyznaniowych [*wyjątek muzea dla osób powyżej 18+, gdyż portal czytają także dzieci szkolne]). Możesz to zrobić sam lub poprosić o to mnie. Mile widziane są muzea: narodowe, historyczne, archeologiczne, sakralne, techniki i sztuki, przyrodnicze i geograficzne, okręgowe i regionalne, biograficzne, etnograficzne i skanseny, izby pamięci, martyrologiczne, wojskowe, sportowe i inne… Jeśli jesteś zainteresowany promocją swojego dziedzictwa skontaktuj się z redakcją w celu uzgodnienia szczegółów.
W aktualnościach mogę również umieścić informację o wystawie lub innym wydarzeniu kulturalnym.