Ryszewko to niewielka pałucka wieś w gminie Gąsawa, w której zamieszkuje ok. 100 osób. Ta niepozorna miejscowość, położona z dala od ruchliwych dróg, przed wiekami – w czasach Piastów i Jagiellonów leżała na ważnym szlaku komunikacyjnym łączącym Żnin z Gnieznem. Wówczas we wsi było gwarno, tętniło życie, regularnie pojawiali się kupcy, zacni rycerze oraz przedstawiciele rodów szlacheckich, zapewne też książęta piastowscy.
W XIII w. grunty w Ryszewku dziedziczyli Leszczyce – potężny ród kujawski, którzy założyli parafię i uposażyli pierwszy drewniany kościół. Niestety ze względu słabego wyposażenia świątyni, parafię przyłączono do kościoła w Gąsawie, tak było aż do połowy XV w. Na początku XVI w., przypuszcza się, że ok. 1523 r. Ryszewko było własnością opactwa kanoników regularnych z Trzemeszna. Przed 1678 r. staraniem opata trzemeszeńskiego – Macieja Miaskowskiego (+1678 r.) wzniesiono kolejną drewnianą świątynię, która przetrwała nieco ponad 100 lat.
Drewniana perełka Ryszewka – parafialna świątynia
Obecny kościół pw. św. Marii Magdaleny wzniesiono w 1780 r. (inne źródła podają 1727 r.) z drewna sosnowego o konstrukcji zrębowej, na kamiennej podmurówce z łupanych głazów, a konsekrowano osiem lat później. Kościół w Ryszewku jest cennym zabytkiem drewnianej architektury sakralnej – leży na Szlaku Pałuckich Kościołów. Wybudowano go z inicjatywy i fundacji sufragana Józefa Korytkowskiego. Kościół przetrwał prawie w niezmienionej formie do obecnych czasów. Świątynia zbudowana jest w stylu barokowym, orientowana, jednonawowa, na rzucie prostokąta, z węższym, trójbocznie zamkniętym prezbiterium, oraz zakrystią od północy i kruchtą od południa. Elewacje zewnętrzne są oszalowane deskami w układzie pionowym, z prostokątnymi otworami okiennymi. Dwuspadowe dachy pokryte są gontem, nad prezbiterium – dach pięciospadowy. W 1860 r. na kalenicy dobudowano sześcioboczną, baniastą wieżyczkę z latarnią na sygnaturkę. Wejściowy portal zachodni zwieńczony jest trójkątnym naczółkiem oraz półkoliście zamkniętymi drzwiami.
Podczas II wojny światowej kościół był zamknięty dla wiernych, a w latach 1941-1943 niemiecki okupant przeznaczył świątynię na magazyn zbożowy. W 1996/97 r. pod nadzorem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków przeprowadzono gruntowne prace remontowe i przywrócono pierwotny charakter świątyni (m.in. zerwano wtórne, wewnętrzne tynki z 1937 r. i ściany pokryto boazerią), ostatni remont był w 2013 r.
Zabytkowe wyposażenie świątyni
Kościół posiada bardzo bogate wyposażenie wnętrza, zabytki sakralne pochodzą z różnych okresów, również z wcześniejszych budynków (XVI–XIX w.). Ołtarz główny z XVII w., o cechach manierystycznych ma formę tryptyku z obrazem patronki – św. Marii Magdaleny, płaskorzeźbami na skrzydłach (w lewym św. Anna Samotrzecia i św. Zofia, w prawym św. Katarzyna i św. NN), malowanymi postaciami Ojców Kościoła (na rewersach skrzydeł) oraz szeregiem innych dekoracji. W zwieńczeniu ołtarza znajduje się obraz „Serce Jezusa”, a po bokach wtórnie umieszczone rzeźby: Matki Boskiej z Dzieciątkiem (z początku XVI w.) i Chrystusa w koronie (XVII w.). Ołtarze boczne zostały zmontowane z elementów z XVI w. W lewym znajdują się późnogotyckie rzeźby św. Barbary i św. Doroty, a w centralnej części, namalowany jest na desce renesansowy obraz „Złożenie Chrystusa do grobu” – prawdopodobnie dzieło jednego z uczniów Lucasa Cranacha Starszego (1538 r.). Przypuszcza się, że pierwotnie obraz ten zdobił przednią ścianę antepedium, za którym znajdował się Grób Pański. W prawym ołtarzu: obraz „Boga Ojca, który błogosławi żniwiarzom” oraz w górnej kondygnacji późnogotyckie rzeźby z XVI w. – św. Stanisława i św. Wojciecha.
Wewnątrz kościoła na uwagę zasługuje wiele zabytków, m.in.: klasycystyczna ambona, barokowo-klasycystyczna chrzcielnica, organy zbudowane w Poznaniu w 1886 r., krucyfiks procesyjny (XVI w.), dwa krzyże ołtarzowe (poł. XVIII w.), feretron klasycystyczny (XIX w.), pacyfikał z sześciolistną stopą (relikwiarz w kształcie krzyża – z relikwiami św. Wojciecha i św. Sebastiana) – późnogotycki z pocz. XVI w., siedem mosiężnych lichtarzy z XVIII w., cynowy lawaterz (umywalka kapłańska z XVIII w.) i miedziany kociołek na wodę (II poł. XVII w.).
Świątynia w Ryszewku, otoczona okazałymi lipami – pomnikami przyrody, ma niepowtarzalny urok. Obok kościoła stoi drewniana dzwonnica z 1727 r. (świadczy o tym wyryta data na jednej z belek) z dwoma dzwonami z 1976 r.: większym – św. Marii Magdaleny, mniejszym – św. Stanisława. Dzwonnica o oryginalnej formie, stanowi obiekt o konstrukcji słupowo-ramowej i sumikowo-łątkowej. Przy kościele znajduje się kilka grobów, m.in. zasłużonego proboszcza – ks. Wojciecha Spychałowicza, oraz tablica upamiętniająca urodzonego w Ryszewku ks. Antoniego Słomkowskiego (1900-1982) – rektora Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Budynek plebanii wybudowano w stylu dworkowym w 1927 r.
Zabytkowa świątynia dostępna jest z zewnątrz. Wnętrze można zwiedzić przed nabożeństwami, Mszą św. lub po wcześniejszym uzgodnieniu z księdzem. Msze św. odbywają się: w dni powszednie – brak informacji, niedziela – 8:00, 11:30. W parafii obchodzony jest odpust ku czci św. Marii Magdaleny 22 lipca, a całodzienna adoracja odbywa się 4 lipca.
Ciekawostka
W skład parafii Ryszewko obecnie wchodzą następujące miejscowości: Głowy, Gołąbki, Huby Szelejewskie, Ryszewko, Ryszewo, Zalesie i Złotniki. W kruchcie pod chórem wypisani są księża proboszczowie, którzy zarządzali parafią od 1833 r.
Damian Rybak
Fotogaleria – drewniany kościół pw. św. Marii Magdaleny w Ryszewku:
A czytałeś już o innych drewnianych kościołach opisywanego regionu na tym portalu? Jeśli nie kliknij w ten WYRÓŻNIONY LINK, zachęcam i życzę owocnej lektury 😉
Atrakcje turystyczne w najbliższej okolicy:
- Ścieżka przyrodniczo-leśna “Dolina Rzeki Gąsawki”, Ośrodek Holendrów w Gąsawce,
- Zabytkowe kościoły w: Gąsawie, Lubczu, Gościeszynie, Niestronnie, Rogowie, Chomiąży Szlacheckiej,
- Pobenedyktyński, romański kościół klasztorny w Mogilnie,
- Gotycki kościół farny pw. św. Jakuba w Mogilnie,
- Romantyczny park nad jeziorem w Mogilnie, fontanna, pomniki,
- Biskupin – Rezerwat Archeologiczny i Muzeum Archeologiczne,
- Pałac w Grochowiskach Szlacheckich, Dwór w Złotnikach,
- Dwór w Marcinkowie Górnym, Pomnik Leszka Białego,
- Rodzinny dom Hipolita Cegielskiego w Ławkach,
- Kościół pw. św. Marcina w Palędziu Kościelnym,
- Kawerny, podziemne zbiorniki na gaz w Palędziu Dolnym,
- Jezioro Mogileńskie, Jezioro i plaża w Wiecanowie,
- Jezioro Chomiąskie, Oćwieckie, Lubiskie, Rogowskie, Zioło, Grodzisko w Izdebnie,
- Poewangelicki kościół NMP Królowej Polski w Dąbrowie,
- Dwory w: Wieńcu, Dąbrowie, dwór w stylu dworkowym w Parlinie,
- Głaz narzutowy „Kamienny Dom” w Szczepankowie,
- Zabytkowa kuźnia murowano-szachulcowa w Sucharzewie,
- „Aleja Modrzewiowa” w Szczepankowie,
- Żelazny most kolejowy w Kunowie, Żabnie, Pakości, Przedbojewicach,
- Zabytkowy pałac Skórzewskich w Lubostroniu oraz pałacowy park,
- Rezydencja pałacowo-parkowa w Młodocinie, Figura MBNP,
- i wiele innych atrakcji, o których wkrótce na portalu dziedzictworegionu.pl
Wkrótce kolejne zabytkowe kościoły, architektura drewniana, dwory i pałace, muzea, romantyczne parki, pomniki przyrody, miejsca związane z archeoturystyką, zabytki techniki, perły architektury, cuda natury, skarby kultury oraz turystyczne szlaki z Kujaw, Pałuk i Wielkopolski, a także atrakcje i ciekawostki z regionu, stanowiące niepodważalne dziedzictwo ;), bądźcie zatem na bieżąco korzystając ze strony dziedzictworegionu.pl
Jeśli podobał Wam się artykuł – nie przechodź obok niego obojętnie 😉 Obserwuj lub polub stronę na Facebooku (zostaw łapkę w górę lub serducho), jeśli masz jakieś pytanie – zostaw tam komentarz, a jeśli chcesz się podzielić informacją ze swoimi znajomymi – po prostu udostępnij innym na profilach społecznościowych, za co z góry dziękuję 😉
Uwaga, uwaga !!! Poszukujemy starych, przedwojennych i wojennych zdjęć, pocztówek i innych zbiorów, w tym przypadku z Ryszewka i najbliższej okolicy … 😉 Szczegóły znajdziesz pod linkiem – https://dziedzictworegionu.pl/?p=3848 😉
Żaden fragment niniejszego artykułu, który jest częścią wcześniejszych publikacji autora, nie może być reprodukowany w formie elektronicznej, zapisywany w systemach pamięciowych, systemach fotokopii, nagrań lub innych metodach bez pisemnej zgody właściciela praw autorskich (może być jednak udostępniany na profilach społecznościowych z podaniem źródła – dziedzictworegionu.pl).
Prawa autorskie związane z witryną internetową dziedzictworegionu.pl podlegają ochronie Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r. (Dz. U. z 1994 r. nr 24, Poz.83 ze zm.).
O zabytkach i atrakcjach turystycznych, szczególnie perłach architektury, cudach natury, skarbach kultury czy też zabytkach techniki, archeologii i historii, możesz zgłębić swoją wiedzę w niektórych z poniższych wydawnictw mojego autorstwa, a także będziesz mógł poczytać w przygotowywanej przeze mnie obszerniejszej publikacji pt. „Dziedzictwo regionu” …
W najnowszej publikacji (której okładka znajduje się poniżej), można poczytać także o drewnianej świątyni pw. sw. Marii Magdaleny w Ryszewku, obserwujcie aktualności na fanpage dziedzictworegionu.pl na FACEBOOK 😉 tam również dowiesz się o wydarzeniach organizowanych w najbliższej okolicy 😉
REKLAMA ! REKLAMA ! REKLAMA !
Jeśli chcesz mieć reklamę pod tym artykułem swojej działalności gospodarczej skontaktuj się z naszą redakcją, dla branży turystycznej (hotele, restauracje, przewozy autokarowe, usługi turystyczne itp.) oferujemy specjalne zniżki, a dla pozostałych firm najniższe ceny w okolicy, szczególnie w przestrzeni poniżej zapraszamy firmy z powiatu żnińskiego, mogileńskiego i sąsiednich miejscowości gminy Gąsawa lub Dąbrowa 😉 😉 😉