Na terenie malowniczych Pałuk znajduje się wiele godnych uwagi pałaców i dworów. Jednym z nich jest pałac Korytowskich w Grochowiskach Szlacheckich, w którym warto zatrzymać się na zwiedzanie, odpoczynek, posiłek oraz nocleg. Ta niewielka miejscowość (niecałe 250 mieszkańców) położona jest w gminie Rogowo (Powiat Żnin), zaledwie 2 km na wschód od siedziby gminy, przy DK nr 5 relacji Gniezno – Żnin (trasa Szlaku Piastowskiego).
Najcenniejszym zabytkiem w Grochowiskach Szlacheckich jest wspomniany klasycystyczny pałac wzniesiony przez Józefa i Teofilę Korytowskich w końcu XVIII w. (ok. 1780 r.), na miejscu starszego skromniejszego dworu. Wcześniejszy budynek, opisany w 1750 r. był parterowym dworem drewnianym, podpiwniczonym ze spiżarnią, oraz mieściła się w nim prywatna kaplica z przenośnym ołtarzem tzw. tryptykiem. Wspomniana Teofila – inicjatorka nowej budowy, była rezydentką innego dworu w pobliskim Rogowie.
Architektura pałacowej rezydencji
Pałac znajduje się w samym centrum miejscowości. Zbudowano go na rzucie prostokąta, z elewacją frontową zorientowaną w kierunku południowym. Klasycystyczny obiekt jest częściowo podpiwniczony, jego stare piwnice o ceglanych sklepieniach mogą pochodzić nawet z XVII lub XVIII wieku. Na przełomie XIX i XX w. został przebudowany i powiększony o piętro (w 1912 r.), dodano też dwa ryzality po obu stronach tylnej elewacji. Zmiany w architekturze wpłynęły korzystnie na budynek, gdyż przybrał on postać okazałego pałacu. Frontową stronę budynku, nieznacznie zryzalitowaną, zdobi XVIII-wieczny portyk kolumnowy – cztery kolumny toskańskie dźwigające trójkątny naczółek z tympanonem ozdobiony głową Murzyna – herbem Mora – Korytowskich. Nad głównym wejściem umieszczono płytką półkolistą wnękę ze stiukową dekoracją (tzw. feston). W elewacji północnej – ogrodowej znajduje się współczesna, obszerna weranda. Układ wewnętrznych pomieszczeń dwutraktowy. W większości wnętrze pałacu zachowało układ, który mu nadano w 1912 r., szczególnie dawny salon i sień. Z oryginalnego wystroju przetrwał do dziś jedynie piękny piec kaflowy.
Pałac był własnością tego rodu aż do II wojny światowej. W 1926 r. majątek pod zarządem Korytowskich liczył 816 ha: 653,5 ha ziem uprawnych, 125 ha łąk i pastwisk, 2,5 ha lasów oraz 30 ha wód. W tamtym czasie na terenie folwarku funkcjonowała fabryka kaszy jęczmiennej oraz suszarnia płatków ziemniaczanych. Podczas wojny i okupacji niemieckiej rezydował w zespole pałacowo-parkowym Niemiec – Rave.Po II wojnie światowej do 1995 r. pałac stanowił własność Skarbu Państwa Polskiego (przez 50 lat popadał w ruinę), po czym trafił w ręce prywatnych właścicieli, którzy własnymi środkami i siłami odrestaurowali obiekt.
Park dworski z urokliwym stawem
Wokół dworu rozciąga się zadbany park krajobrazowy z XIX w. o powierzchni ponad 2 ha z cennym drzewostanem, niewielkim stawem, bramą i resztkami ogrodzenia. Wśród drzew rosnących w parku zobaczymy: białe kasztanowce, robinie akacjowe, jesiony, lipy drobnolistne, wiązy szypułkowe, brzozy brodawkowe, daglezje zielone, modrzewie europejskie oraz wiąz górski. W ostatnich latach dokonano w parku nowych nasadzeń, zagospodarowano i uporządkowano staw oraz teren wokół niego, przystosowując przypałacowy park do funkcji rekreacyjnych i plenerów ślubnych.
Obecnie wyremontowany zespół pałacowo-parkowy jest własnością prywatną z hotelem i restauracją, w której serwowane są dania kuchni polskiej i międzynarodowej, nawiązujące swym klimatem do tradycji szlacheckich.
Ciekawostki
Wieś Grochowiska Szlacheckie ma metrykę średniowieczną. Pierwsza wzmianka i nazwa wsi została wymieniona w 1136 r. w bulli Innocentego II jako własność arcybiskupów gnieźnieńskich. Przez wiele lat miejscowość była własnością Kościoła. Wiadomo również, że w XV w. Grochowiska Szlacheckie stanowiły własność rycerskiego rodu Porajów. Natomiast w poł. XV w. w dokumentach wzmiankowany jest Zawisza z Grochowisk, protoplasta późniejszego rodu Grochowickich.
Atrakcje turystyczne w najbliższej okolicy:
- Urokliwe pałace w Mielnie, Cerekwicy, Kołdrąbiu, Młodocinie, Lubostroniu,
- Zabytkowe dwory w: Marcinkowie Górnym, Marcinkowie Dolnym, Złotnikach, Parlinie, Chomiąży Szlacheckiej,
- Pomnik księcia Leszka Białego w Marcinkowie Górnym,
- Drewniane kościoły w: Gąsawie, Ryszewku, Skórkach, Niestronnie, Parlinie,
- Wenecja, Muzeum Kolei Wąskotorowej, ruiny zamku Diabła Weneckiego,
- Wenecja kościół Narodzenia NMP i grób Walentego Szwajcera – odkrywcy Biskupina,
- Biskupin – muzeum i rezerwat archeologiczny,
- Interaktywne Muzeum Rybactwa w Biskupinie,
- Rodzinny Park Rozrywki “Zaurolandia” w Rogowie,
- Grodzisko w Izdebnie, pradawna osada w Sobiejuchach,
- Miasteczko “Silverado City” w Bożejewiczkach,
- Żnin – historia miasta i atrakcje, Baszta i Magistrat,
- Kościół farny pw. św. Floriana w Żninie i Sufragania,
- Żnin, kościół pw. św. Marcina i NMP Królowej Polski,
- Obielewo, kapliczka z Chrystusem Ukrzyżowanym,
- i wiele innych atrakcji, o których wkrótce na portalu dziedzictworegionu.pl
Damian Rybak
Fotogaleria – klasycystyczny pałac Korytowskich w Grochowiskach Szlacheckich:
Wkrótce kolejne dwory i pałace, parki krajobrazowe, zabytki sakralne, zabytkowe kościoły, figury, kapliczki i krzyże przydrożne, zabytki techniki, architektura drewniana, miejsca związane z archeoturystyką, pomniki przyrody, perły architektury, cuda natury, skarby kultury oraz turystyczne szlaki z Kujaw, Pałuk i Wielkopolski, a także atrakcje i ciekawostki z regionu, stanowiące niepodważalne dziedzictwo ;), bądźcie zatem na bieżąco korzystając ze strony dziedzictworegionu.pl
Jeśli podobał Wam się artykuł – nie przechodź obok niego obojętnie 😉 Polub stronę na Facebooku (zostaw łapkę w górę lub serducho), jeśli masz jakieś pytanie – zostaw tam komentarz, a jeśli chcesz się podzielić informacją ze swoimi znajomymi – po prostu udostępnij innym na profilach społecznościowych, za co z góry dziękuję.
Uwaga, uwaga !!! Poszukujemy starych zdjęć, pocztówek i innych zbiorów … posiadacie Państwo w swojej kolekcji coś z Grochowisk Szlacheckich? 😉 Szczegóły znajdziesz pod linkiem – https://dziedzictworegionu.pl/?p=3848 😉
Żaden fragment niniejszego artykułu, który jest częścią wcześniejszych publikacji autora, nie może być reprodukowany w formie elektronicznej, zapisywany w systemach pamięciowych, systemach fotokopii, nagrań lub innych metodach bez pisemnej zgody właściciela praw autorskich (może być jednak udostępniany na profilach społecznościowych z podaniem źródła – dziedzictworegionu.pl).
Prawa autorskie związane z witryną internetową dziedzictworegionu.pl podlegają ochronie Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r. (Dz. U. z 1994 r. nr 24, Poz.83 ze zm.).
O pałacu/dworze w Grochowiskach Szlacheckich, atrakcjach powiatu Żnin (gminy Gąsawa), możesz poczytać w moim przewodniku „Szlak Piastowski – zabytki, atrakcje, ciekawostki – woj. kujawsko-pomorskie”, zachęcam do lektury 😉
Portal dziedzictworegionu.pl poleca następujące firmy z Grochowisk Szlacheckich, Marcinkowa Górnego, Gąsawy, Żnina oraz najbliższej okolicy prowadzące działalność, dla branży turystycznej specjalne zniżki:
