Parlin to całkiem duża wieś na Pałukach licząca ok. 490 mieszkańców, trzecia pod tym względem w Gminie Dabrowa, w powiecie mogileńskim. Miejscowość leży w południowo-zachodniej części gminy, na skrzyżowaniu dróg powiatowych Dąbrowa-Niestronno i Parlin-Wszedzień; zaledwie 4 km na północny wschód od Dąbrowy i ok. 9,5 km na północ od Mogilna. Wieś położona jest malowniczo na pagórkowatym i bezleśnym terenie, w bliskim sąsiedztwie Jeziora Siecienica. Parlin może jest niewielki, ale ma za to wielką i ciekawą historię, oraz mieszkańców, którzy chcą sprawić by była to miejscowość dogodna do spacerów, rekreacji i wypoczynku.
Historia w dużym skrócie
Wieś ta została założona ok. 1300 r. na prawie średzkim (z połączenia elementów prawa flamandzkiego i magdeburskiego). Po raz pierwszy Parlin został zapisany na kartach historii w 1357 r., należał wtedy do dóbr kapituły gnieźnieńskiej. Z tego właśnie roku pochodzi dokument króla Kazimierza Wielkiego, w którym Parlin przeszedł na własność Kościoła. W 1383 r. w czasie wojny domowej Grzymalitów z Nałęczami (wielkopolskie rody rycerskie), wieś została spustoszona przez oddziały wojewody płockiego i starosty kruszwickiego Abrahama Sochy herbu Nałęcz. Spór poszedł o politykę, a dokładnie o różne pomysły obsadzenia tronu Polski po śmierci Ludwika Węgierskiego.
Perła architektury drewnianej Parlina, precyzyjne rzemiosło ciesielskie
Najcenniejszym zabytkiem miejscowości jest kościół parafialny pw. św. Wawrzyńca, który stanowi jeden z najważniejszych i najstarszych przykładów drewnianego budownictwa sakralnego rejonu Pałuk. Kościół wzbudzi zachwyt nawet wybrednego turysty podróżującego Szlakiem Pałuckich Kościołów ze względu na precyzyjne rzemiosło ciesielskie. Świątynia znajduje się w samym centrum wsi, na niewielkim wzniesieniu, po południowej stronie drogi Mogilno-Sucharzewo i wyróżnia się wśród koron drzew charakterystyczną drewnianą wieżyczką. Obecna świątynia parafialna wzniesiona została z drewna w XVII wieku z fundacji Kapituły Gnieźnieńskiej, jest trzecią z kolei w Parlinie (poprzednie wzmiankowano w 1357 i 1566 r.). Kościół był wielokrotnie odnawiany i remontowany (1746-1792, 1859, 1939, 1965, ostatnio w 2001-2003). Jest to świątynia orientowana, jednonawowa o konstrukcji zrębowej (jedynie kwadratowa kruchta od południa ma konstrukcję słupową), wystawiona na planie prostokąta z węższym prezbiterium zamkniętym trójbocznie, oraz z murowaną zakrystią po stronie północnej. Wnętrze nakryto płaskim stropem, wszystkie dachy są dwuspadowe kryte gontem, a nad zachodnią częścią nawy została osadzona oktogonalna sygnaturka (1923 r.) z latarnią. Tą drewnianą budowlę sakralną z oszalowanymi ścianami posadowiono na kamienno-ceglanym podmurowaniu.
Gotycki krucyfiks i inne zabytkowe wyposażenie
Wnętrze kościoła posiada późnobarokowy wystrój, jedynie ze starego wyposażenia dwóch zniszczonych wcześniej kościołów pochodzi późnogotycki, polichromowany krucyfiks z 1. poł. XVI w. na belce tęczowej. Rzeźba ta chyba cudem ocalała z pożaru. W barokowym ołtarzu głównym z 2. poł. XVIII w. znajduje się kopia wizerunku MB Śnieżnej, a na zasuwie obraz św. Kajetana z XIX w. Święty ten dosyć rzadko jest przedstawiany, pomimo że właśnie do niego wznoszą prośby i błagania wierni, którzy poszukują pracy. W zwieńczeniu ołtarza owalny obraz przedstawiający św. Katarzynę Aleksandryjską, w górnej części umieszczono także figurki dwóch aniołów.
Na uwagę i nasze zainteresowanie zasługują również dwa rokokowe ołtarze boczne: prawy św. Wawrzyńca i lewy św. Józefa z Dzieciątkiem, ustawione przy łuku tęczowym z końca XVIII w. z mensami i sarkofagowymi rzeźbami. Na prawym ołtarzu umieszczono figury – św. Jana Nepomucena i św. Rocha, a w zwieńczeniu obraz Niepokalane Serce Maryi. Natomiast w lewym znajdują się rzeźby – św. Barbary i Małgorzaty, a w górnej części obraz Najświętsze Serce Jezusa.
Z wyposażenia wnętrza trzeba zwrócić uwagę na chór muzyczny z XIX w., usytuowany w tylnej części zachodniej, wsparty na siedmiu słupach; chrzcielnicę; krzyż procesyjny; drogę krzyżową; feretrony; współczesne obrazy (Chrystusa Miłosiernego, MB Częstochowskiej, Jana Pawła II z Bożym Narodzeniem w tle). Koniecznie trzeba poświęcić odrobinę czasu na wejście z kruchty do wnętrza, a konkretnie na bardzo stare drzwi z XVII w. ozdobione dekoracyjnymi okuciami. Natomiast nad wejściem do zakrystii, wśród złoconych ornamentów zobaczymy barokowe malowidła, w stylu regionalno-ludowym z wizerunkami św. Barbary i św. Michała Archanioła.
Drewniana dzwonnica i nie tylko
Na zewnątrz, w otoczeniu świątyni, blisko bramy wejściowej zachowała się wolnostojąca drewniana dzwonnica o ażurowej konstrukcji słupowo-ramowej z ozdobnymi zastrzałami datowana na XVIII wiek. Warto, a nawet nie da się by nie zwrócić uwagi na ceglany grobowiec Sołtysińskich i Krausów z XIX/XX w. Oraz w bliskim sąsiedztwie kościoła stoi zabytkowy budynek plebanii w stylu dworkowym (1912 r.) z naczółkowym dachem krytym karpiówką oraz budynek inwentarski z pocz. XX w.
Kościół, dzwonnica, plebania dla zwiedzających dostępne są z zewnątrz, świątynia otwarta jest przed i w trakcie Mszy św. oraz nabożeństw, można także spróbować umówić się telefonicznie z ks. proboszczem. Msze św. odbywają się: środa, sobota – godz. 18:15, czwartek – 16:30, 17:10, niedziela – 10:30. W parafii obchodzony jest odpust ku czci św. Wawrzyńca (10.VIII). W skład parafii wchodzą trzy miejscowości: Parlin, Parlinek i część Sucharzewa. Proboszcz zarządza również sąsiednią parafią w Dąbrowie Mogileńskiej.
Ciekawostki:
W tej miejscowości urodził się około 1415 r. słynny Wojciech z Parlina, który od 1430 r. studiował na Uniwersytecie w Krakowie, a następnie został dziekanem oraz profesorem językoznawstwa i teologii na tej uczelni. Pomnik z jego podobizną stoi naprzeciwko kościoła, niedaleko remizy strażackiej. Popiersie wykonał w 2016 r. lokalny artysta Konrad Szary, zostało to ufundowane przez mieszkańców wsi.
W Parlinie jest jeszcze jedna ciekawa atrakcja, którą jest prawie stuletni dwór pobudowany przez nieznanych właścicieli. Dworek oddalony jest ok. 1 km na wschód od centrum wsi w kierunku na Dąbrowę. Budynek wzniesiony został w 1922 r. w „stylu dworkowym”. Styl ten nawiązywał do symboli narodowych kultury, pielęgnując tradycje szlacheckie i niepodległościowe, skierowany był przeciwko wpływom zaborców. O tym dworku i stylu opowiem jeszcze naszym czytelnikom w osobnym artykule.
W 1874 r. w okolicach Parlina odkryto bezcenny skarb, który prawdopodobnie zakopano po 1021 r.! Nie wiedziano zatem o jego istnieniu ok. 850 lat. Skarbem okazały się srebrne monety z kilku regionów – niemieckie, angielskie, węgierskie i polskie o łącznej wadze ok. 540 g; wśród nich było też kilka monet arabskich (znaleziono wtedy również placki i siekacze srebrne). Skąd w Parlinie taki skarb, tego nikt nie wie, można jedynie przypuszczać, że monety mogą pochodzić od jakiegoś kupca handlującego bursztynem lub krzyżowca, templariusza wracającego z krucjaty z ziemi świętej…? Archeolodzy na terenie wsi odnaleźli jeszcze inny drogocenny przedmiot, którym był brązowy, zdobiony kubek pochodzący z VII – III w. p.n.e., z okresu tak zwanej kultury pomorskiej (epoki żelaza).
Damian Rybak
Fotogaleria – zabytkowa drewniana świątynia w Parlinie z XVII w.:
Zobacz FILM o drewnianym kościele pw. Św. Wawrzyńca w Parlinie, CZTERY PORY ROKU, więcej informacji o Szlaku Mogileńskim 😉
Atrakcje turystyczne w najbliższej okolicy:
- Poewangelicki kościół NMP Królowej Polski w Dąbrowie,
- Dwór w stylu dworkowym w Parlinie, dwór w Dąbrowie,
- Dwór Zdziechowskich w Słaboszewku,
- Głaz narzutowy „Kamienny Dom” w Szczepankowie,
- Zabytkowa kuźnia murowano-szachulcowa w Sucharzewie,
- Źródełko św. Huberta w leśnictwie Niedźwiedzi Kierz,
- Kościół parafialny św. Bartłomieja w Szczepanowie,
- „Aleja Modrzewiowa” w Szczepankowie,
- Kościół poklasztorny opactwa benedyktynów w Mogilnie,
- Gotycki kościół farny pw. św. Jakuba w Mogilnie,
- Romantyczny park nad jeziorem w Mogilnie,
- Drewniany kościół w Strzelcach, Wylatowie, Niestronnie, Ryszewku, Gąsawie, Rechcie,
- Stanica wodna i wzgórze św. Wojciecha w Barcinie,
- Zabytkowy pałac Skórzewskich w Lubostroniu oraz pałacowy park,
- Łabiszyńska Wyspa Parkowa i Dom Kultury, „Dąb W. Jagiełły”,
- Obielewo, kapliczka z Chrystusem Ukrzyżowanym,
- Rezydencja pałacowo-parkowa w Młodocinie (strażniczka),
- Jezioro Szmaragdowe w Piechcinie,
- i wiele innych atrakcji, o których wkrótce na portalu dziedzictworegionu.pl
Wkrótce kolejne zabytkowe kościoły, architektura drewniana, zabytki techniki, dwory i pałace, pomniki przyrody, miejsca związane z archeoturystyką, perły architektury, cuda natury, skarby kultury oraz turystyczne szlaki z Kujaw, Pałuk i Wielkopolski, a także atrakcje i ciekawostki z regionu, stanowiące niepodważalne dziedzictwo ;), bądźcie zatem na bieżąco korzystając ze strony dziedzictworegionu.pl
Jeśli podobał Wam się artykuł – nie przechodź obok niego obojętnie 😉 Polub lub obserwuj stronę na Facebooku (zostaw łapkę w górę lub serducho), jeśli masz jakieś pytanie – zostaw tam komentarz, a jeśli chcesz się podzielić informacją ze swoimi znajomymi – po prostu udostępnij innym na profilach społecznościowych, za co z góry dziękuję.
Uwaga, uwaga !!! Poszukujemy starych zdjęć, pocztówek i innych zbiorów … 😉 Szczegóły znajdziesz pod linkiem – https://dziedzictworegionu.pl/?p=3848 😉
Żaden fragment niniejszego artykułu, który jest częścią wcześniejszych publikacji autora, nie może być reprodukowany w formie elektronicznej, zapisywany w systemach pamięciowych, systemach fotokopii, nagrań lub innych metodach bez pisemnej zgody właściciela praw autorskich (może być jednak udostępniany na profilach społecznościowych z podaniem źródła – dziedzictworegionu.pl).
Prawa autorskie związane z witryną internetową dziedzictworegionu.pl podlegają ochronie Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r. (Dz. U. z 1994 r. nr 24, Poz.83 ze zm.).
O zabytkach i atrakcjach powiatu Mogilno (gminy Dąbrowa), szczególnie perłach architektury, cudach natury, skarbach kultury czy też zabytkach techniki, archeologii i historii, będziesz mógł poczytać w przygotowywanej przeze mnie publikacji „Dziedzictwo regionu” … oraz … na razie niech to będzie jeszcze niespodzianka 😉
Portal dziedzictworegionu.pl poleca następujące firmy z regionu prowadzące działalność, dla branży turystycznej specjalne zniżki:
