Mrówki to niewielka wieś położona nad jeziorem, w bliskim sąsiedztwie Wilczyna, a także na terenie Powidzkiego Parku Krajobrazowego. Koniecznie trzeba tam pojechać latem, by poczuć wspaniały klimat wakacji, by skosztować wypoczynku nad jeziorem, oddając się błogiemu lenistwu słysząc jedynie dźwięki natury, lub aktywnie uprawiając sporty wodne. Niewątpliwie jednak główną atrakcją turystyczną wsi jest umiejscowiony nieopodal skansen zbudowany na miejscu dawnego grodziska. Położony jest on ok. 800 m na południowy-wschód od wsi Mrówki, ok. 250 m na północ od drogi do wsi Świętne.
Skansen archeologiczny w Mrówkach to ukryte w lesie na półwyspie jeziora Kownackiego, otoczone bagnami i dodatkową fosą stożkowate grodzisko o wysokości 7 metrów z czasów średniowiecza, typu pierścieniowatego, powstałe u schyłku XII w. Dolna średnica grodu wynosiła prawie 44 m, a górna 18 m. Całość była otoczona fosą o szerokości ok. 2 m, połączoną od północy z jeziorem zapewniającym stały dopływ wody. Skansen to przede wszystkim wieża strażnicza (na granicy wielkopolsko-kujawskiej), która wraz z trzema budynkami drewnianymi o charakterze pół ziemianek otoczona drewnianą palisadą i fosą tworzyła prawdziwą średniowieczną fortyfikację obronną.
Odkrycia i znaleziska archeologiczne
Strażnicy tutaj mieszkający trudnili się dodatkowo kowalstwem i garncarstwem – w wyniku prac wykopaliskowych odsłonięto piwniczkę i pozostałości kuźni. Wykonywane wtedy garnki miały najczęściej baniasty kształt w kształcie litery „S”, czasem były zdobione poziomymi żłobieniami przypominającymi zygzaki. Wśród najciekawszych eksponatów znalezionych w tym miejscu należą: ostrogi z bodźcem w kształcie gwiaździstego kółka, żelazne groty bełtów i części kusz, narzędzia rolnicze (sierpy) i stolarskie (świdry i topór), wyroby z kości i poroża (grzebienie, igły), klucze żelazne. Znaleziska świadczą o wysokim statusie społecznym mieszkańców grodu, w pewnym stopniu przemawia za tym też znaleziona szalka wagi, służąca do odważania cennych kruszców, oraz fragmenty naczyń szklanych, bardzo rzadkich w tamtych czasach.
Przypuszczalnie w XIV w. grodzisko zostało zniszczone w wyniku walk i spalone przez Krzyżaków, nigdy już nie było odbudowane. Według badań archeologicznych gródek był zamieszkiwany przez kilka pokoleń – od końca XIII do połowy XIV w. Nie do końca wiadomo z jakim ważnym rodem należy powiązać tą siedzibę, przypuszczać można jedynie, że byli to Wilczyńscy herbu Poraj, właściciele Wilczyna i Kownat. To oni panowali tu w II poł. XIV i w XV wieku.
Życie w grodzisku – hodowla, polowania, łowiectwo i zbieractwo
Na podstawie znalezionych przez archeologów kości zwierząt stwierdzono, że mieszkańcy spożywali przede wszystkim mięso zwierząt domowych głównie wieprzowinę i wołowinę. Najczęściej hodowano świnie, które wypasano w lasach; owce dające wełnę i kozy dostarczające mleko; oraz bydło – do pracy w zaprzęgu. Na stołach dosyć często bywała też dziczyzna – polowano na sarny, zające, dziki, rzadziej na jelenie i niedźwiedzie (książęta zastrzegali sobie prawo do wyłącznego polowania na niektóre zwierzęta), a także dla skór na lisy, borsuki i wydry. Z ptaków spożywano kury, gęsi i kaczki. Mieszkając nad jeziorem łowiono też zapewne ryby, za pomocą ościeni, łuku, pułapek z gałęzi, wędek oraz sieci. Do wyżywienia rodziny korzystano również z bogactwa lasów i łąk – grzyby, jagody, orzechy laskowe, dzikie jabłka, oraz przyprawy – czosnek, mięta, majeranek itp. Zabudowań pilnowały psy, które ostrzegały o niebezpieczeństwie.
W połowie lat 70. XX w. zrekonstruowano grodzisko – średniowieczną siedzibę rycerską, w 1973 r. stworzono skansen archeologiczny (zbudowano bramę wejściową i mostek przez fosę, którą oczyszczono, zrekonstruowano wieżę, chatę i palisadę), który do dziś jest udostępniany dla turystów. Autorem projektu był architekt Z. Łabuda pod merytorycznym nadzorem Ł. i A. Nowaków. Skansen czynny jest dla turystów tylko w sezonie wiosenno-letnim (od 1 kwietnia do 30 września), funkcjonuje jako filia Muzeum Okręgowego w Koninie. Zwiedzać można do godziny 18:00: od wtorku do piątku od 10:00, w soboty od 12:00, w niedziele od 14:00 (poniedziałki nie czynne, wtorki za darmo). W chacie i na dwóch kondygnacjach wieży znajduje się skromna wystawa, na której można obejrzeć część z odkrytych zabytków (sporą część eksponatów niestety niedawno skradziono). Na górnym piętrze wieży znajduje się teleskop, pomieszczenie to przeznaczono na platformę widokową. Sporą atrakcją są również urządzane w skansenie festyny archeologiczne w letnie wakacje.
Ciekawostki
W Wilczynie warto odwiedzić gotycki kościół pw. św. Urszuli z 1566 r. z cennym wyposażeniem oraz drewniany kościół pw. św. Tekli. Z rezerwatu archeologicznego można pospacerować ścieżką przyrodniczą do grodziska w Świętnem i następnie do ośrodka turystyczno-wypoczynkowego w Przyjezierzu. Polecamy także odpoczynek nad jeziorem Kownackim lub Wilczyńskim; dobrą opinią ciszy się gospodarstwo agroturystyczne „Mrówkoraj” oraz Ośrodek Aktywnego Wypoczynku z piaszczystą plażą, dużym kąpieliskiem i dobrze rozbudowaną infrastrukturą sportową. W okresie zimowym nad jeziorem można spotkać liczną i zahartowaną przed zimną wodą – grupę (w jednakowych czapkach) o nazwie „Wilczyńskie Morsy”.
Damian Rybak
Fotogaleria – Skansen archeologiczny w Mrówkach, na miejscu średniowiecznego grodziska:
Wkrótce kolejne ciekawe miejsca i atrakcje turystyczne: miejsca związane z archeoturystyką, rezerwaty archeologiczne, kurhany, zabytkowe kościoły, muzea, pomniki przyrody, dwory i pałace, zabytki techniki, architektura drewniana, perły architektury, cuda natury, skarby kultury oraz turystyczne szlaki z Kujaw, Pałuk i Wielkopolski, a także atrakcje i ciekawostki z regionu, stanowiące niepodważalne dziedzictwo ;), bądźcie zatem na bieżąco korzystając ze strony dziedzictworegionu.pl
O skansenie archeologicznym w Mrówkach możesz także poczytać w następujących moich publikacjach:
Atrakcje turystyczne w najbliższej okolicy:
- Wilczyn: Gotycki kościół pw. św. Urszuli, św. Tekli, Gotycka Madonna,
- Drewniane kościoły w okolicy i opisane na portalu,
- Kościół pw. Jana Chrzciciela w Wójcinie, Jezioro Wójcińskie,
- Grodzisko w Świętnem i ścieżka dydaktyczna, Posąg Świętowida,
- Pałac w Kopydłowie, Kopydłówku, Wójcinie, Lisewie,
- Dwór w Osówcu, Szydłówcu, Budzisławiu Górnym, Linówcu,
- Wiatrak “koźlak” w Ostrowie, Wilczogórze, Budzisławiu Kościelnym,
- Punkt widokowy na kopalnię odkrywkową węgla brunatnego,
- Sanktuarium MB w Złotkowie i Skulsku, drewniany kościół w Ostrowążu,
- Lasy Miradzkie – pozostałości po pradawnej puszczy,
- Powidzki Park Krajobrazowy, Jezioro Wilczyńskie i Mrówieckie,
- Skansen maszyn rolniczych w Słowikowie,
- Gminna Izba Tradycji i Pamięci w Kuśnierzu,
- Bazylika św. Trójcy, Rotunda św. Prokopa, Romańskie Muzeum w Strzelnie,
- i wiele innych atrakcji, o których wkrótce na portalu dziedzictworegionu.pl
Zobacz również pozostały dorobek wydawniczy.
Czytaj także o organizowanych tutaj festynach archeologicznych:
Jeśli podobał Wam się artykuł – nie przechodź obok niego obojętnie 😉 Polub lub odserwuj stronę na Facebooku (zostaw łapkę w górę lub serducho), jeśli masz jakieś pytanie – zostaw tam komentarz, a jeśli chcesz się podzielić informacją ze swoimi znajomymi – po prostu udostępnij innym na profilach społecznościowych, za co z góry dziękuję.
Uwaga, uwaga !!! Poszukujemy starych, przedwojennych zdjęć, pocztówek i innych zbiorów, w tym przypadku z Wilczyna, Mrówek i najbliższej okolicy, a także dotyczących badań archeologicznych i kąpielisk nad tutejszymi jeziorami … 😉 Szczegóły znajdziesz pod linkiem – https://dziedzictworegionu.pl/?p=3848 😉
Żaden fragment niniejszego artykułu, który jest częścią wcześniejszych publikacji autora, nie może być reprodukowany w formie elektronicznej, zapisywany w systemach pamięciowych, systemach fotokopii, nagrań lub innych metodach bez pisemnej zgody właściciela praw autorskich (może być jednak udostępniany na profilach społecznościowych z podaniem źródła – dziedzictworegionu.pl).
Prawa autorskie związane z witryną internetową dziedzictworegionu.pl podlegają ochronie Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r. (Dz. U. z 1994 r. nr 24, Poz.83 ze zm.).
O skansenie archeologicznym w Mrówkach, atrakcjach okolic Wilczyna, perłach architektury, zamkach, cudach natury, czy też innych atrakcjach turystycznych będziesz mógł również poczytać w przygotowywanej przeze mnie publikacji „Dziedzictwo regionu” …
Portal dziedzictworegionu.pl poleca korzystanie z usług komputerowych i telefonicznych, oraz zakupy w sklepie “ARTKOM” Waldemar Oborski w Wilczynie, sklep odzieżowy “Look Good” w Wilczynie, a także noclegi i wyżywienie, oraz wszelkie atrakcje w Gospodarstwie Agroturystycznym “Mrówkoraj” w Mrówkach, polecamy także zaprzyjaźniony z redakcją – Gabinet Masażu Karolina Kępska:
