Giecz jest jednym z najstarszych ośrodków związanych z początkami państwa polskiego, w szczególności pierwszych Piastów: Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Jeśli ktoś nie zwiedzał Szlaku Piastowskiego, to nawet by nie pomyślał, że ta współcześnie mała i spokojna wielkopolska miejscowość, była świadkiem historycznych wydarzeń sprzed 1000 lat. Wieś położona jest administracyjnie w powiecie średzkim, w gminie Dominowo nad niewielką rzeką Moskawą, ok. 12 km od Środy Wielkopolskiej (północny-wschód).
W Gieczu, na dawnym podgrodziu, zachował się wspaniały, jednonawowy romański kościół pw. Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja, zbudowany ze starannie obrobionej granitowej kostki na przełomie XII/XIII w. Układ przestrzenny pierwotnej świątyni zachowany jest w dużym stopniu do dziś – jest to budowla orientowana, z wydzielonym prezbiterium zakończonym półkolistą absydą. Nawa główna i prezbiterium kryte są stropem drewnianym. Oryginalne, romańskie – są w większości mury zewnętrzne, ościeża okienne w ścianie północnej (w ścianie południowej są rekonstruowane) i absydzie. Wewnątrz zachował się półokrągły łuk tęczowy oddzielający nawę od prezbiterium, oraz wnęki sedilii w prezbiterium.
Wejście do wnętrza kościoła prowadzi przez znajdujący się od strony południowej, zrekonstruowany romański portal – dwuuskokowy, półkolisty, z gładką płytą tympanonu. We wnętrzu tej najmniejszej świątyni romańskiej w Wielkopolsce (nawa główna 5,80 x 8,40 m + prezbiterium 2 m) można zobaczyć: relikty mensy ołtarzowej wykonanej z ciosów kamiennych (we wschodniej ściance mensy natrafiono na charakterystyczny, niewielki otwór przeznaczony zapewne do umieszczenia relikwii – można przypuszczać, że pierwotnie miały być tam złożone relikwie św. Brunona z Kwerfurtu, który zginął w czasie wyprawy misyjnej na Prusy, podobnie jak św. Wojciech), chrzcielnicę z piaskowca, oraz późnogotycką drewnianą figurę Madonny z Dzieciątkiem.
W wyniku badań archeologicznych przeprowadzonych w latach pięćdziesiątych zweryfikowanych w 1993-1998) odkryto pod posadzką obecnego kościoła relikty świątyni pochodzącej z końca XI w. Budowla ta składała się z prostokątnej nawy i przylegającej do niej od wschodu absydy. Była ona znacznie mniejszych rozmiarów (nawa główna 4,40 x 8 m z absydą), przesunięta na północ w stosunku do osi kościoła z XII w. Fundamenty tej świątyni eksponowane są pod posadzką kościoła, a dostęp do nich prowadzi poprzez przez dwa uchylne włazy, które udostępniane są zainteresowanym osobom.
Ciekawostki:
Przy kościele pochowany jest Stanisław Hebanowski (1820-98), wybitny architekt wielu pałaców wielkopolskich (m.in. w Tarcach czy w Posadowie) oraz poznańskiego Teatru Polskiego.
W Gieczu do naszych czasów zachował się owalny wał grodu konstrukcji drewniano-ziemnej. Podczas badań archeologicznych (w latach 1949-1960) znaleziono fundamenty zespołu sakralno-pałacowego z kamienia (palatium).
Wewnątrz grodu znajduje się godny zwiedzenia XVIII-wieczny drewniany kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela i Matki Bożej Pocieszenia.
W bliskiej odległości od grodu zbudowano współczesną osadę edukacyjną – otoczoną drewnianą palisadą, rekonstrukcję wczesnośredniowiecznej osady (chaty naziemne, ziemianka, półziemianka), w której odbywają się interaktywne zajęcia, warsztaty i gry terenowe dla dzieci i dorosłych.
Damian Rybak
Fotogaleria – kościół pw. Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja:
O romańskiej świątyni w Gieczu, oraz o grodzie i palatium możesz także poczytać w następującej publikacji:
Architektura i rzeźba romańska niedaleko Giecza:
- Katedra w Gnieźnie, Drzwi Gnieźnieńskie, kościół św. Jerzego,
- Ląd nad Wartą,
- kościoły opactwa Benedyktynów w Lubiniu,
- Ostrów Lednicki – gród i palatium,
- Katedra w Poznaniu, kościół pw. Jana Jerozolimskiego, relikty na Ostrowie Tumskim,
- późnoromański kościół w Tulcach,
- Bazylika w Trzemesznie dawnego opactwa kanoników regularnych,
- kościół pw. św. Marcina w Kazimierzu Biskupim,
- koniński słup drogowy,
- kościół pw. śś. Piotra i Pawła w Starym Mieście k/Konina.
Zobacz również pozostały dorobek wydawniczy.
Wkrótce kolejne: romańskie świątynie z czasów pierwszych Piastów, perły architektury, cuda natury, skarby kultury oraz turystyczne szlaki z Kujaw, Pałuk i Wielkopolski, a także atrakcje i ciekawostki z regionu, stanowiące niepodważalne dziedzictwo ;), bądźcie zatem na bieżąco korzystając ze strony dziedzictworegionu.pl
Udostępnij innym na profilach społecznościowych, polub stronę na Facebooku, za co z góry dziękuję.