Jeden z ważniejszych, średniowiecznych zabytków Szlaku Piastowskiego i Romańskiego znajduje się w Koninie. Słup drogowy, bo o nim mowa, jest najstarszym zachowanym i opatrzonym inskrypcją znakiem drogowym w Europie poza granicami dawnego imperium rzymskiego. Od 1828 r. znajduje się on na skwerze (dawnym cmentarzu) przy gotyckim kościele farnym pw. św. Bartłomieja, w pobliżu rynku miejskiego. Pierwotnie ustawiony był na Placu Zamkowym, przy nieistniejącym już zamku konińskim – dokładnie w połowie drogi, w miejscu odległym o 52 km między staropolskimi, historycznymi grodami – Kruszwicą i Kaliszem. Przez Konin przebiegał szlak bursztynowy łączący południe Europy (tzw. kraje śródziemnomorskie) z ośrodkami handlowymi nad Bałtykiem, a Kruszwica i Kalisz były wówczas jednymi z ważniejszych punktów na tym szlaku, który łączył również Niemcy z Rusią. Słup koniński niesłusznie nazywany jest „słupem milowym” (jest to kwestia sporna wśród badaczy, raczej nie pełnił takiej roli, nazwa ta nie była używana w opracowaniach historyczno-naukowych).
Inskrypcja na słupie (Epigram Koniński) wskazuje, że datowany jest na 1151 r., a jego fundatorem jest komes Piotr. Nie jest pewne, o którego Piotra chodzi – Włostowica, Wszebora czy Wszeborowica? Najprawdopodobniej był nim możnowładca i palatyn Piotr Włostowic, zwany Duninem rodu Łabędź, który za zasługi dla Bolesława Krzywoustego uzyskał liczne dobra na Kujawach i w Wielkopolsce. Palatyn (comes palatinus), czyli wojewoda, był drugą osobą w państwie, dowodził wojskiem w zastępstwie księcia, wyręczał go w sądach, sprawował nadzór nad bezpieczeństwem i porządkiem na dworze, a w razie małoletniości władcy, zastępował go.
Inskrypcja wyrzeźbiona rytem epigraficznym, jest łacińskim utworem poetyckim, wierszowana i rymowana w czterech liniach (tzw. leoniny), z których każda rozpoczyna się znakiem krzyża, o następującej treści (według ostatniego tłumaczenia przez Tomasza Płóciennika):
+ Roku od wcielenia Pana naszego 1151.
+ O tym, że jest tu środek <drogi> z Kruszwicy do Kalisza,
oznajmia ta oto wskazówka drogowego porządku.
+ Kazał ją tutaj ustawić Piotr, komes palatyn,
który roztropnie przepołowił tę drogę,
+ aby raczył o nim pamiętać każdy podróżny,
zwracając się w modlitwie do łaskawego Boga.
Słup o wysokości 252 cm wykuty jest w gruboziarnistym piaskowcu, pochodzącym z kamieniołomów we wsi Brzeźno, leżącej nieopodal Konina. Ma on fascynujący kształt wrzecionowatego obelisku: cylindryczny, zwężający się walcowato i stożkowato ku górze, zwieńczony stylizowaną kulą (sprawia wrażenie podobieństwa obiektu do postaci ludzkiej – posągu). Wśród historyków są zwolnicy przypisywania mu pochodzenia znacznie starszego, przed przyjęciem chrześcijaństwa, sięgającego czasów kultowej rzeźby pogańskiej, a wtórnie użytej w XII w. W ostatnim czasie zabytek poddano gruntownej renowacji: oczyszczono z mchu, zdezynfekowano, osuszono, szczeliny uzupełniono zaprawą, zagospodarowano otoczenie.
Ciekawostki:
Krój liter wyryty na inskrypcji konińskiego słupa został użyty przy napisie na neogotyckim sarkofagu Mieszka I i Bolesława Chrobrego w katedrze poznańskiej (wyrzeźbionym w piaskowcu w 1840 r. przez znanego sztukatora, kamieniarza i rzeźbiarza Gustava Hesse, według projektu Franciszka Lanciego przy pomocy Edwarda Raczyńskiego).
W jedną ze ścian gotyckiego kościoła z XV w. pw. św. Bartłomieja, wmurowany jest inny romański zabytek – kamienny krzyż przydrożny (lub pokutny), który w tamtych czasach wspomagał kamienne słupy drogowe.
Będąc w Koninie i jego okolicy koniecznie trzeba zwiedzić Muzeum Okręgowe w Koninie z siedzibą w Gosławicach. O tym niezwykłym muzeum, składającym się kilku działów, w których znajdują się zabytkowe eksponaty opowiem Państwu w innym artykule.
Atrakcje turystyczne w najbliższej okolicy, które warto zobaczyć:
- Kościół pw. św. Marcina w Kazimierzu Biskupim,
- XIX-wieczny wiatrak typu „paltrak” w Kawnicach k/Goliny,
Damian Rybak
Fotogaleria – koniński słup drogowy z łacińską inskrypcją:
Krótki film, promujący koniński słup drogowy znajdziesz na naszym fanpage dziedzictworegionu.pl na Facebooku.
Uwaga, uwaga !!! Poszukujemy starych, przedwojennych zdjęć, pocztówek i innych zbiorów…
Zwracamy się z serdeczną prośbą do naszych Czytelników o udostępnienie/użyczenie starych przedwojennych zdjęć, pocztówek, rysunków, rycin, dokumentów dotyczących zabytków (kościołów, zamków, pałaców, dworów, wiatraków, pomników, kapliczek itp.) być może też pamiątek rodzinnych, listów z regionu Kujaw, Pałuk i Wielkopolski, czyli obszaru opisywanego głównie na portalu dziedzictworegionu.pl (nie z całej Polski). Z pewnością również w wielu domach zachowały się archiwalne zdjęcia (dotyczące naszych zwyczajów, obrzędów, tradycji, świąt kościelnych i państwowych, czy też dawnej pracy na wsi, rzemieślniczej, zawodowej i zajęć domowych). Wszelkie użyczone zdjęcia i inne materiały zeskanujemy, zarchiwizujemy i oryginały Państwu oddamy. Planujemy wykorzystać stare fotografie w różnych wystawach tematycznych organizowanych w muzeach i domach kultury. Niektóre prawdopodobnie wykorzystamy w regionalnych publikacjach (oczywiście wykorzystane zbiory, za Waszą zgodą podpiszemy z imienia lub nazwiska, lub wedle życzenia zachowamy anonimowość).
Zainteresowane osoby tym tematem zapraszamy do kontaktu z redakcją poprzez maila: dziedzictworegionu@gmail.com / damianrstrzelno@wp.pl (ewentualnie muzeumstrzelno@wp.pl lub telefonicznie). W przypadku wysyłki zeskanowanych zdjęć i innych zbiorów prosimy chociaż o krótki opis – co przedstawia fotografia, kto na niej się znajduje (jeśli są osoby), oraz data / chociaż rok kiedy zrobiono zdjęcie (autor – jeśli jest znany). Z góry dziękujemy, niektóre zdjęcia będziemy regularnie umieszczać na naszym fanpage na fb i tematycznie w artykułach na stronie.
O wielu zabytkach i atrakcjach tego regionu możesz także poczytać w licznych moich publikacjach (o konińskim słupie drogowym w “Szlak Piastowski – architektura i rzeźba romańska”):
Wkrótce kolejne atrakcje, romańskie rzeźby, zabytkowe kościoły, zabytki techniki, muzea, pomniki przyrody, dwory i pałace, romantyczne parki miejskie, krajobrazowe i dworskie, architektura drewniana, miejsca związane z archeoturystyką, perły architektury, cuda natury, skarby kultury oraz turystyczne szlaki z Kujaw, Pałuk i Wielkopolski, a także atrakcje i ciekawostki z regionu, stanowiące niepodważalne dziedzictwo ;), bądźcie zatem na bieżąco korzystając ze strony dziedzictworegionu.pl
Większość publikacji można zakupić w Strzelnie (PTTK, Muzeum, Biuro Parafialne) i innych punktach na Szlaku Piastowskim.
Podobało się? Polub stronę na Facebooku, jeśli masz jakieś pytanie – zostaw tam komentarz, a jeśli chcesz się podzielić informacją ze swoimi znajomymi – po prostu udostępnij innym na profilach społecznościowych, za co z góry dziękuję.
Żaden fragment niniejszego artykułu, który jest częścią wcześniejszych publikacji autora, nie może być reprodukowany w formie elektronicznej, zapisywany w systemach pamięciowych, systemach fotokopii, nagrań lub innych metodach bez pisemnej zgody właściciela praw autorskich (może być jednak udostępniany na profilach społecznościowych z podaniem źródła – dziedzictworegionu.pl).
O wybranych zabytkach szczególnie perłach architektury, cudach natury, skarbach kultury czy też zabytkach techniki, archeologii i historii, będziesz mógł poczytać w przygotowywanej przeze mnie publikacji „Dziedzictwo regionu” …
Jeśli chcesz mieć reklamę pod tym artykułem swojej działalności gospodarczej skontaktuj się z naszą redakcją, dla branży turystycznej (hotele, restauracje, przewozy autokarowe, usługi turystyczne itp.) oferujemy specjalne zniżki, a dla pozostałych firm najniższe ceny w okolicy, szczególnie w przestrzeni poniżej zapraszamy firmy z powiatu Konin 😉 😉 😉