Gdzie książę Mieszko wraz ze swoim dworem dał się ochrzcić, a jednocześnie przyjął chrzest dla całej Polski piastowskiej…? Miejsce to do dziś budzi nieustanne spory wśród badaczy, historyków i archeologów. Czy był to Ostrów Lednicki, Gniezno, Poznań, czy też inne miejsce…? Tak naprawdę chyba ani miejsce ani data tego wydarzenia nie są tu najważniejsze, gdyż z państwa plemiennego zaczęliśmy stawać się państwem polskim, które jest niezależne, silne i liczące się w Europie. Przyjmując chrześcijaństwo ukształtowała się tożsamość naszego narodu na piastowskiej – Polskiej ziemi, chrzest wyznaczył nam kierunki rozwoju na następne stulecia. Prawdopodobnie chrzest Polski odbył się w Wielką Sobotę, w nocy oczekiwania na Zmartwychwstanie Pańskie. 1058 lat temu – 14 kwietnia 966 roku, dzień ten stał się jednym z najważniejszych wydarzeń w naszej historii. Od 5 lat (2019 r.) dzień ten jest narodowym świętem. Zapraszamy tym razem na zwiedzanie Ostrowa Lednickiego.
Na wyspie otoczonej wodami Jeziora Lednickiego znajdowała się siedziba pierwszych władców Polski i jeden z najstarszych ośrodków sakralnych państwa polskiego. Pierwsze ślady osadnictwa pochodzą już z VIII w., a w I poł. X w. funkcjonował na wyspie mały gród o średnicy 40 m. Archeolodzy odkryli wewnątrz grodu relikty kompleksu rezydencjalnego (jedne z najcenniejszych pozostałości przedromańskiej architektury kamiennej w Polsce) składającego się z palatium książęcego z centralną kaplicą w kształcie krzyża greckiego (wzorowaną na podobnej budowli z Rawenny) i dwoma basenami chrzcielnymi, oraz ruiny jednonawowego kościoła grodowego (długości 13,5 m., na północ od zespołu pałacowo-sakralnego) z dwoma grobami romańskimi (prawdopodobnie synów Bolesława Chrobrego).
Budowle wzniesiono z łupanego kamienia polnego połączonego zaprawą wapienną. Baseny świadczą o powszechnej w tym miejscu akcji chrzcielnej. Znalezisko uznano jako miejsce chrztu Mieszka I i jego dworu w 966 r., a za jego pośrednictwem całej Polski.
Najnowsze badania przeprowadzone metodą C14 odrzucają tą teorię, gdyż relikty monumentalnej rezydencji pałacowej i kaplicy mogą pochodzić jednak z lat 20. XI stulecia. A rzekome misy chrzcielne mogły być po prostu dołem do mieszania zaprawy wapiennej, a jeśli rzeczywiście służyły chrztom, to mogło chodzić o chrzest członków elit z podbijanych przez Bolesława Chrobrego terenów. Historycy w tej kwestii mogą się spierać jeszcze przez wiele lat, zanim dowiemy się jak było naprawdę. Podczas najazdu księcia czeskiego Brzetysława w 1038/1039 r. Ostrów Lednicki utracił swoją świetność – zniszczono mosty (przez które przebiegał trakt z Poznania do Gniezna) i spalono sporą część grodu. Część budynków co prawda odbudowano, a osadę otoczono nowym wałem drewnianoziemnym, jednak wyspa funkcjonowała intensywnie jeszcze w XII w., później straciła na znaczeniu i nie odzyskała już dawnej rangi, palatium i świątynia popadły w ruinę.
Skupmy się jednak na zachowanych reliktach przedromańskich. Pałac, być może dwukondygnacyjny (świadczy o tym klatka schodowa) wzniesiony na rzucie prostokąta (31,6 x 14 m) ma wyraźnie wydzielone pomieszczenia. Największe, usytuowane w zachodniej części (ok. 12,5 x 12,5 m), było podzielone trzema łukami arkadowymi wspartymi na dwóch czworościennych filarach. Natomiast dwa mniejsze (12,5 x 6,5 m) przedzielał korytarz o szerokości 2,5 m. Od wschodu do palatium przylegała ortogonalna kaplica o wewnętrznej średnicy ok. 9,75 m, założona na planie krzyża greckiego. W miejscu przecięcia się naw umieszczono cztery filary o przekroju ćwierćkolistym, oddzielającymi część krzyżową od obejścia. W ramionach krzyża znajdują się niewielkie absydy, a także absyda ołtarzowa od strony wschodniej. Kaplica posiadała na górnej kondygnacji emporę, świadczą o tym pozostałości nisko osadzonych okien w północnej ścianie oraz fragmenty okrągłej klatki schodowej w narożniku. W niedalekim sąsiedztwie od zespołu rezydencjalnego, na północ od niego, znajdują się relikty wspomnianego wcześniej kościoła, pochodzące z tego samego czasu. Podobnych analogii do kompleksu na Ostrowie Lednickim można doszukać się w założeniach pałacowo-sakralnych w Zurychu i Werli (Niemcy).
Ciekawostki
Od 1969 r. na Ostrowie Lednickim funkcjonuje Muzeum Pierwszych Piastów. Wśród zbiorów, pozyskanych z wykopalisk podziemnych, znajdują się m.in. stauroteka – relikwiarz na drzazgi Drzewa Krzyża (sześciocentymetrowe puzderko w kształcie równoramiennego krzyża ze złoconej srebrnej blachy), liczne wyroby ze złota, srebra i brązu, biżuteria, hełm noskowy i inne skarby z ceramiki. Podczas systematycznie prowadzonych badań archeologicznych pod Jeziorem Lednickim płetwonurkowie odnaleźli wiele przedmiotów: m.in. ponad 100 toporów, kilkadziesiąt grotów włóczni i oszczepów oraz kilka mieczy skandynawskich, które dziś stanowią jedyny w Europie tak liczny zbiór wczesnośredniowiecznego uzbrojenia. „Wyspa – Ostrów Lednicki”, położona na Jeziorze Lednickim, od 1994 r. uznana jest za Pomnik Historii, ze względu na unikatowe wartości historyczne, architektoniczne, materialne i niematerialne.
Godziny otwarcia i ceny biletów, aktualności i inne informacje znajdziesz na stronie Muzeum Pierwszych Piastów.
Damian Rybak
Fotogaleria – Ostrów Lednicki, siedziba pierwszych Piastów:
Jeśli ktoś posiada archiwalne zdjęcia z badań archeologicznych lub powstawania Muzeum Pierwszych Piastów, to chętnie je tutaj wstawimy, oczywiście z podpisaniem autora (fot. można wysłać na adres redakcji)
Czytaj także:
- Gniezno, kościół kolegiacki pw. św. Jerzego, zbudowany na dawnym pogańskim kopcu.
- Agatowy kielich nazywany kielichem św. Wojciecha.
- “Barokowy obraz, który dawniej zdobił zabytkowe wnętrza należące do Sióstr Norbertanek w Strzelnie”.
- “Romańska posadzka w podziemiach Katedry w Gnieźnie. Z cyklu tajemnicze symbole na polskich banknotach – cz.1”.
- Romański kościół pw. Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja w Gieczu.
- Inne romańskie zabytki i kościoły.
Wkrótce kolejne miejsca związane z archeoturystyką, dwory i pałace, zabytki techniki, Pomniki Historii i pomniki przyrody, miejsca związane z pamięcią i tożsamością narodową, architektura drewniana, perły architektury, zabytkowe kościoły, cuda natury, skarby kultury oraz turystyczne szlaki z Kujaw, Pałuk i Wielkopolski, a także atrakcje i ciekawostki z regionu, stanowiące niepodważalne dziedzictwo 😉 bądźcie zatem na bieżąco korzystając ze strony dziedzictworegionu.pl 🙂
O wielu zabytkach i atrakcjach możesz poczytać w moich wcześniejszych publikacjach:
O Muzeum Pierwszych Piastów na Ostrowie Lednickim, reliktach przedromańskich, oraz innych romańskich zabytkach na Szlaku Piastowskim i w jego sąsiedztwie możesz poczytać w następującej publikacji:
Zobacz również pozostały dorobek wydawniczy.
Uwaga, uwaga !!! Poszukujemy starych, przedwojennych zdjęć, pocztówek i innych zbiorów, w tym przypadku z Ostrowa Lednickiego i najbliższej okolicy, a także dotyczących badań archeologicznych, w regionie … 😉 Szczegóły znajdziesz pod linkiem – https://dziedzictworegionu.pl/?p=3848 😉
Jeśli podobał Wam się artykuł – nie przechodź obok niego obojętnie 😉 Obserwuj lub polub stronę na Facebooku (zostaw łapkę w górę lub serducho), jeśli masz jakieś pytanie – zostaw tam komentarz, a jeśli chcesz się podzielić informacją ze swoimi znajomymi – po prostu udostępnij innym na profilach społecznościowych, za co z góry dziękuję.
Żaden fragment niniejszego artykułu, który jest częścią innych publikacji autora, nie może być reprodukowany w formie elektronicznej, zapisywany w systemach pamięciowych, systemach fotokopii, nagrań lub innych metodach bez pisemnej zgody właściciela praw autorskich (może być jednak udostępniany na profilach społecznościowych z podaniem źródła – dziedzictworegionu.pl).
Prawa autorskie związane z witryną internetową dziedzictworegionu.pl podlegają ochronie Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r. (Dz. U. z 1994 r. nr 24, Poz.83 ze zm.).
REKLAMA ! REKLAMA ! REKLAMA !
Jeśli chcesz mieć reklamę pod tym artykułem swojej działalności gospodarczej skontaktuj się z naszą redakcją, dla branży turystycznej (hotele, restauracje, przewozy autokarowe, usługi turystyczne itp.) oferujemy specjalne zniżki, a dla pozostałych firm najniższe ceny w okolicy (już od 150 zł), szczególnie w przestrzeni poniżej zapraszamy firmy z okolic tego miejsca, oraz gminy Łubowo oraz powiatu Gniezno 😉 😉 😉