We wsi Wietrzychowice, położonej 9 km od Izbicy Kujawskiej, znajduje się rezerwat archeologiczny, który skrywa tajemnicze grobowce megalityczne. Są one najstarszymi obiektami architektonicznymi kujawskiego i europejskiego dziedzictwa kulturowego. Cmentarzysko zostało wzniesione przez ludność neolitycznej kultury pucharów lejkowatych (plemiona pasterzy i rolników), zamieszkujących tamtejsze tereny pięć i pół tysiąca lat temu. Megality (megas – wielki, lithos – kamień) powstały dla naczelników rodów, w takim grobowcu były grzebane najważniejsze osoby, które musiały zajmować wysoką pozycję społeczną, polityczną lub religijną. Pozostali z plemienia byli grzebani niedaleko, ale na płaskim cmentarzu.
„Polskie piramidy” lub „kopce kujawskie”.
Ze względu na wielkość znajdujące się tam grobowce nazywane są „kopcami kujawskimi” oraz „polskimi piramidami” (w XIX w. mieszkańcy Kujaw nazywali je „żalami” lub „mogielnikami”), chociaż kształtem piramid nie przypominają. Są jednak starsze od piramid egipskich oraz od kręgów Stonehenge. Te olbrzymie nasypy ziemne mają kształt wydłużonego trójkąta (wyższa część czołowa w kształcie trapezu), nierzadko przekraczające 100 m długości i do 3 m wysokości (największy Grobowiec 3 – o długości 115 m, szerokości 10 m, otoczony jest 8 głazami o wysokości do 1,4 m). Kurhany okładane były głazami i większymi kamieniami, z których największe ważyły 7-10 ton. Do wzniesienia jednego grobowca zużywano przeciętnie około 150 m3 kamieni i około 1000 m3 ziemi. Ogromne głazy miały za zadanie chronić grobowiec lub kurhan przed rozmyciem podczas opadów, a przy okazji ograniczyć obszar poświęcony czci zmarłego i czynnościom kultowym.
Miejsce wiecznego spoczynku wodzów, szamanów i kapłanów.
Ciekawostką jest fakt, że w grobach tych chowano wyłącznie mężczyzn – wyróżniających się w hierarchii społecznej, czyli naczelnicy lub szamani, układano ich w pozycji wyprostowanej, na wznak. Głowy zmarłych skierowane były do czoła grobowca. Większość wyposażenia grobowego była skromna, w niektórych znaleziono naczynia gliniane, narzędzia krzemienne i kamienne (m.in. topór kamienny o długości 19,5 cm, szerokości 8,5 cm oraz wysokości 7 cm) oraz różnego rodzaju ozdoby z krzemienia i kości. Kujawskie megality były zapewne trwałym miejscem wiecznego spoczynku wodzów, lokalnych władców, kapłanów bądź starszyzny plemiennej. Były one również miejscem obrzędów kultowych, dokonywanych z udziałem całej społeczności.
Badania naukowe i archeologiczne przeprowadzili w latach 1934-1936 (kontynuacja w latach 1947-1951 i 1966-1975) Konrad Jażdżewski i Stanisław Madajski. W pierwszych latach archeolodzy opisali ponad 30 obiektów tego typu z gmin: Izbica Kujawska, Lubraniec, Boniewo, Topólka. Po drugiej wojnie światowej prof. Konrad Jażdżewski kontynuował badania z prof. Waldemarem Chmielewskim, dokonując kolejnych ważnych odkryć i inwentaryzacji grobowców. Po przebadaniu kurhany zrekonstruowano, objęto ochroną prawną i na ich terenie utworzono rezerwaty archeologiczne – dzisiaj Parki Kulturowe w Wietrzychowicach, Sarnowie i Gaju Stolarskim. Park Kulturowy w Wietrzychowicach powołany został oficjalnie do życia w lipcu 2006 r. poprzez uchwałę rady Miasta i Gminy w Izbicy Kujawskiej. Do dzisiaj w Wietrzychowicach znajduje się pięć megalitów, które są świadectwem fascynujących dokonań cywilizacji epoki kamiennej.
Jeśli ktoś jeszcze nie był zobaczyć kujawskich megalitów w okolicy Izbicy Kujawskiej, a jest miłośnikiem archeoturystyki, prehistorii, archeologii, dawnych wierzeń i obyczajów, a także nie do końca znanej, rozwiniętej kultury kujawskich praprzodków, to nie powinien zwlekać i czekać, tylko udać się do tego Parku Kulturowego. Naprawdę warto! We wrześniu na terenie Wietrzychowic co jakiś czas organizowane są różne festyny i wydarzenia promujące to neolityczne dziedzictwo kulturowe (m.in. festyn „Wehikuł czasu”). Na festynie archeologicznym przede wszystkim prezentowane są elementy życia codziennego ludności z młodszej epoki kamienia.
Uwaga! Przed wyprawą do kujawskich megalitów, szczególnie w ciepłe letnie i jesienne dni warto się zaopatrzyć w środek przeciwko komarom.
Jak dojechać?
Najpierw należy dotrzeć do Izbicy Kujawskiej, następnie trzeba jechać drogą wojewódzką nr 269, po kilku kilometrach dotrzemy na parking leśny znajdujący się po prawej stronie asfaltówki. Do grobowców w Wietrzychowicach dojdziemy z parkingu ok. 400 m, drogą wiodącą przez bagnisty teren, drewnianym mostkiem nad torfowiskiem oraz przez leśne polany. Po drodze do megalitów rozmieszczono specjalne tablice, na których poznamy szczegóły i historię tego miejsca. Wstęp jest bezpłatny i czynny całą dobę. Współrzędne parkingu: 52.405820, 18.870200.
Ciekawostki:
W grobowcu nr 5 znaleziono szczątki dwóch mężczyzn (ułożeni byli na czystym piasku, w odległości ok. 1 m od siebie), na których czaszkach zachowały się ślady trepanacji. Młodszy z nich, był w wieku ok. 35 lat, przeżył czterokrotną trepanację, dla starszego (ok. 50 lat) jednorazowa operacja również zakończyła się pomyślnie. Czaszki ze śladami zagojonych ran po trepanacji świadczą o tym, że pradawni mieszkańcy Kujaw znali się również na… medycynie!!!
Rezerwat archeologiczny w Wietrzychowicach powstał dzięki dużym staraniom śp. Pana Eugeniusza Paliwoda. Pan Eugeniusz brał czynny udział w badaniach archeologicznych grobowców w latach 60-tych a później został ich społecznym opiekunem, promotorem i ambasadorem tego bezcennego zabytku historii Kujaw i archeologii. Człowiek te był także pierwszym przewodnikiem po megalitach, oprowadzał turystów z ogromną pasją.
Warto również odwiedzić Park Kulturowy Sarnowo, gdzie zobaczymy dziewięć grobowców megalitycznych. Położony jest on w lesie niedaleko wsi Sarnowo, 11 km od miasta Lubraniec lub 8,5 km od Izbicy Kujawskiej.
Damian Rybak
Fotogaleria – Park Kulturowy w Wietrzychowicach, megality z przed 5500 lat:
ARCHEOTURYSTYKA: Megality kujawskie – Wietrzychowice, mało znana historia sprzed 5500 lat – krótki film autorstwa mojej małżonki znajdziesz TUTAJ.
Obowiązkowo należy obejrzeć film w reżyserii Pana Krzysztofa Paluszyńskiego “MEGALITY Historia Sprzed 5500 lat”, do którego pokieruje nas link https://www.youtube.com/watch?v=DORM3KxSbc4.
Fotogaleria. Park Kulturowy Wietrzychowice, zdjęcia z tablic informacyjnych, autor wystawy – dr Piotr Papiernik, przy współpracy: mgr Elżbiety Górskiej, mgr Joanny Wicha, oraz mgr Władysława Pohoreckiego. Materiał ilustracyjny: Archiwum Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi i Fundacji Badań Archeologicznych Imienia Profesora Konrada Jażdżewskiego oraz mgra Adama Myrty.
1. Grupa pracowników wykopaliskowych na tle zrekonstruowanego grobowca nr 3, prawdopodobnie 1936 r.,
2. Grupa pracowników wykopaliskowych na tle zrekonstruowanego grobowca nr 1 w Gaju, w 1951 r.,
3. Grobowiec nr 1 podczas badań,
4. Grobowiec nr 2 podczas badań,
5. Grobowiec nr 2 podczas badań, mężczyzna z laską – prof. dr hab. Konrad Jażdżewski,
6. Grobowiec nr 3, widok od czoła po uporządkowaniu terenu w 1935 r.,
7. Grobowiec nr 3, czoło grobowca z widocznymi grobami w trakcie badań wykopaliskowych w 1935 r.,
8. Grobowiec nr 5 w trakcie badań wykopaliskowych w 1969 r.,
9. Grobowiec nr 5, pochówek centralny,
10. Grobowiec nr 4, dr Irena Jadczyk z synem i Stanisław Madajski,
11. Grobowiec nr 4, prace wykonywane przy rekonstrukcji,
12. Wietrzychowice po otwarciu rezerwatu archeologicznego. Od lewej: Eugeniusz Paliwoda, nadleśniczy Witold Warlich, Profesor Konrad Jażdżewski, Stefania Jażdżewska, Marian Skoczylas.
Wkrótce kolejne miejsca związane z archeoturystyką – grodziska i osady, grobowce megalityczne, rezerwaty i kurhany, nekropolie i cmentarze, zabytkowe kościoły, perły architektury, cuda natury, skarby kultury oraz turystyczne szlaki z Kujaw, Pałuk i Wielkopolski, a także atrakcje i ciekawostki z regionu, stanowiące niepodważalne dziedzictwo ;), bądźcie zatem na bieżąco korzystając ze strony dziedzictworegionu.pl
O grobowcach megalitycznych w Wietrzychowicach możesz także poczytać w następujących moich publikacjach:
Atrakcje turystyczne w najbliższej okolicy:
- Kościół pw. Wniebowzięcia NMP – Fara w Radziejowie,
- Kościół klasztorny pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Radziejowie,
- Muzeum Techniki Rolniczej w Redczu Krukowym,
- Brześć Kujawski: historia, zabytki, atrakcje,
- Gotycki kościół pw. św. Stanisława Biskupa w Brześciu Kujawskim, oraz zespół poklasztorny dominikanów z kościołem z XIV w.,
- Grobowce megalityczne w Sarnowie i Gaju Stolarskim,
- Płowce – miejsce historycznej bitwy z 1331 r.,
- Romański kościół w Kościelnej Wsi,
- Romańska kolegiata pw. śś. Piotra i Pawła,
- Mysia Wieża, Jezioro Gopło, Statek „Rusałka”,
- Grodzisko w Mietlicy,
- Atrakcje turystyczne i zabytki we Włocławku,
- i wiele innych atrakcji, o których wkrótce na portalu dziedzictworegionu.pl
Zobacz również pozostały dorobek wydawniczy.
Dziękuję za udostępnienia na swoich profilach społecznościowych. Podobało się? Polub stronę na Facebooku, za co z góry również dziękuję.