Świątynia na wzgórzu w Wylatowie, jedna z najoryginalniejszych w tej części Polski. Fot. Damian Rybak.

Bardzo często w przewodnikach turystycznych jest napisane, że najpiękniejsze świątynie w naszym kraju to katedry, bazyliki, kolegiaty, kapiące złotem i przepychem kościoły barokowe oraz owiane tajemnicą średniowiecznych wieków świątynie romańskie i gotyckie. Coraz częściej wśród najpiękniejszych polskich świątyń wymieniane są także drewniane kościoły. Oczywiście nic w tym dziwnego, gdyż zachwycają one pięknymi zdobieniami, rzeźbami i malowidłami wykonanymi przez dawnym mistrzów, urzekają nas swoimi monumentalnymi bryłami, oraz zapierającymi dech w piersiach wystrojem wnętrz.

Przykłady sakralnej architektury drewnianej w Archidiecezji Gnieźnieńskiej są naprawdę wyjątkowe. Wymienię tylko kilka z Wielkopolski, Pałuk i Kujaw: Łubowo, Słupca, Kamieniec, Gąsawa, Parlin, Tarnowo Pałuckie, Pieranie, Rechta, Kościeszki, Orchowo, Siedlimowo i wiele innych. Położone są w urokliwych zakątkach, często w maleńkich miejscowościach, niepozorne na zewnątrz oraz wydawać by się mogło tak nietrwałe (bo łatwopalne), jednak mają w sobie niezwykłą magię i ducha chrześcijaństwa. Tym razem zapraszam do świątyni jedynej w swoim rodzaju na pograniczu kujawsko-wielkopolskim, do miejscowości, która bardziej znana jest z UFO niż drewnianego kościoła – zapraszam do Wylatowa.

Prezbiterium z głównym ołtarzem z 1691 r. Fot. Damian Rybak.

Wylatowo, dawne miasto na pograniczu kujawsko-wielkopolskim

Wylatowo – spora wieś, piąta co do wielkości w gminie Mogilno (ok. 650 mieszkańców), przy DK nr 15 na północnym krańcu polodowcowego Jeziora Szydłowskiego, zwanego czasem Wylatowskim. W dawnych czasach miejscowość znana jako Wielatowo, a wzmiankowana już w 1147 r. jako własność kanoników regularnych z Trzemeszna (aż do 1772 r.). W 1368 r. (inne źródła 1388 r.) Wylatowo otrzymało prawa miejskie z rąk króla Kazimierza Wielkiego, na prawie średzkim. Brak rozwoju miejscowości doprowadził do utraty praw miejskich w 1871 r. Pamiątką miejskiej przeszłości jest czworoboczny rynek w centralnej części, wokół którego stoją domy kalenicowe.

Przez Wylatowo przebiega trasa Szlaku Piastowskiego oraz jeden z najstarszych, średniowiecznych szlaków pątniczych Europy – pielgrzymkowa droga do grobu św. Jakuba w Santiago de Compostela w Hiszpanii. Symbolem szlaku jest tzw. muszla jakubowa. Muszla św. Jakuba jest międzynarodowym symbolem tego szlaku, ma kształt rozłożonego wachlarza (w woj. kuj.-pom. muszla jest koloru żółtego na błękitnym tle). Symbolem muszli oznakowane są kamienie, drzewa, słupy i tablice na szlaku, które wskazują drogę pątnikom i pielgrzymom.

Jedyna drewniana świątynia o architekturze bazylikowej na terenie Szlaku Piastowskiego

Najcenniejszym zabytkiem jest drewniany kościół pw. św. Piotra i Pawła z 1761 r., ufundowany przez Michała Kosmowskiego, opata klasztoru w Trzemesznie (konsekrowany w 1793 r.). Świątynia jest trójnawowym, orientowanym kościołem drewnianym (układ bazylikowy jest rzadkością dla drewnianych świątyń Kujaw i Wielkopolski), na oryginalnych fundamentach z kamienia polnego. Zbudowano go w stylu barokowym, w konstrukcji zrębowej, z dwiema wieżami oraz dachem krytym świerkowym gontem (wcześniej przykryty był dachówką ceramiczną, podwójnie kładzioną na zaprawę wapienną). Prezbiterium równe szerokości nawy głównej tworzy korpus główny świątyni przykryty konstrukcją słupową, zamknięte jest trójbocznie z boczną zakrystią od północy. W fasadzie zachodniej, zwieńczonej pośrodku trójkątnym szczytem znajduje się portal wejścia głównego do świątyni (drugie wejście boczne jest od południa). Fronton flankują dwie wieże zwieńczone barokowymi hełmami blaszanymi z latarniami. Nawę główną i prezbiterium przykrywa dach dwuspadowy jednokalenicowy, natomiast osobne dachy pulpitowe znajdują się nad nawami bocznymi i kaplicami.

Rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego w głównym ołtarzu. Fot. Damian Rybak.

Zabytkowe wyposażenie świątyni

Wewnątrz parafialnego kościoła warto zwrócić uwagę na bardzo cenne wyposażenie (późnogotyckie, rokokowe i barokowe), w szczególności: trzy ołtarze wykonane w 1691 r. przez poznańskiego snycerza Grzegorza Karwackiego, późnobarokową Grupę Ukrzyżowania z Matką Boską Bolesną i św. Janem Ewangelistą, ołtarze barokowo-klasycystyczne z końca XVIII wieku w bocznych kaplicach: św. Walentego i św. Onufrego (w zwieńczeniu prawego zobaczymy przedstawienie św. Kazimierza Królewicza), bogato zdobioną ambonę rokokową z podwieszaną czaszą typu kielichowego, rokokową chrzcielnicę z ornamentami w kolorze szarego błękitu i złoceniami, granitową kropielnicę z XV w. w całości wydrążoną w jednym kamieniu (w bocznej kruchcie), relikwiarze (m.in. trumienka późnobarokowa), obrazy, feretrony (w zeszłym roku wrócił z prac konserwatorskich jeden z wizerunkiem św. Rozalii i św. Barbary) oraz zabytkowe szaty liturgiczne (ornaty).

Największa uwaga każdego turysty skupiona jest na ołtarzu głównym, o wymiarach 8 x 6 metrów. Zdobi go monumentalna rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego z drugiej połowy XVII w. (pochodząca prawdopodobnie z dawnej grupy Ukrzyżowania). Po bokach widoczne są 4 figury i drewniane kolumny pokryte stiukiem w kolorze zielonego malachitu, łudząco przypominającego marmur. Przybywający tutaj wędrowcy i turyści czują promieniujący pokój z ołtarza co skłania do chwili ciszy i zadumy.

Zachodnia empora chóru muzycznego wsparta na konstrukcji kruchty posiada klasycystyczny prospekt organowy z 1 poł. XIX wieku. Do rejestru zabytków wpisanych jest 60 elementów ruchowych wyposażenia, do najstarszych i najcenniejszych należą dwie późnogotyckie rzeźby – Chrystusa Zmartwychwstałego (z końca XV w.) i Chrystusa Frasobliwego (z początku XVI w., który ma w prawej stopie wkomponowany kamień z Grobu Pańskiego w Jerozolimie). Przy wejściu do kościoła boczną kruchtą, znajduje się sporych rozmiarów granitowa kropielnica z XV w., wyciosana z jednego bloku kamiennego. Jeśli przyjrzymy się jej szczegółowo, dostrzeżemy na niej wyryte krzyże i ślady po mieczach i toporach. Osiem lat temu (w 2014 r.) abp Wojciech Polak prymas Polski poświęcił trzy dzwony i odrestaurowany ołtarz główny, wtedy też sprowadzono do świątyni relikwie św. Jana Pawła II.

Widok na bryłę świątyni od strony południowej. Fot. Damian Rybak.

Drewniana świątynia w Wylatowie jest wybitnym przykładem architektury drewnianej, prawdopodobnie jest świątynią bliźniaczą z kościołem w Zakrzewie. Od ponad 20 lat prowadzone są prace konserwatorskie przy architekturze i zabytkowym wyposażeniu kościoła, aby zachować dla przyszłych pokoleń świadectwo historii polskiego ciesielstwa na terenach pierwszych władców piastowskich. Mieszkańcy miejscowości, z księdzem proboszczem na czele chcą odtworzyć historyczne układy konstrukcyjne i przywrócić dawną świetność tego zabytku.

Otoczenie wokół kościoła

Na przykościelnym cmentarzu stoi kamienna figura NMP Niepokalanie Poczętej z 1879 r. (znajduje się tam inskrypcja: „Wystawił Proboszcz Tutejszy Xiądz Ludwik Zajęcki 1879 Prosi o Zdrowaś Marya”). Przy świątyni, od południowej strony zobaczymy kamienny obelisk ku pamięci O. Honoriusza Stanisława Kowalczyka – dominikanina, duszpasterza akademickiego, który zginął w czasie stanu wojennego. Natomiast w bliskości fasady zachodniej, na pniu drzewa, umieszczono kapliczkę Chrystusa Miłosiernego.

Obiekt dla zwiedzających dostępny jest głównie z zewnątrz, zachęcam wcześniej umówić się z księdzem proboszczem, któremu pragnę serdecznie podziękować za możliwość zrobienia zdjęć wnętrza świątyni. Zachęcam również do uczestnictwa w Mszy świętej i zwiedzania przed nabożeństwami (poniedziałek – godzina 8:00, wtorek – sobota – godzina 18:00 [zimą 17:00], niedziela – godz. 8:00, 10:00, 11:15). W parafii obchodzony jest drugi odpust ku czci św. Walentego – 14 lutego.

Współczesne relikwiarze, m.in. św. Jana Pawła II. Fot. Damian Rybak.

Ciekawostka

Miejscowość jest znana w całej Polsce od 2000 r. z tajemniczych piktogramów (formy geometryczne wykonane z geodezyjną wręcz dokładnością), które zaczęły się pojawiać na okolicznych polach w zbożu, jako świadectwo na istnienie pozaziemskiej cywilizacji. Czy rzeczywiście była to próba nawiązania kontaktu z Ziemianami? Mieszkańcy Wylatowa i polscy badacze UFO wielokrotnie zaobserwowali tajemnicze świetliste kule. Tym tajemniczym zjawiskom tworzenia piktogramów i kręgów zbożowych towarzyszyły rozładowania baterii i akumulatorów, anomalie magnetyczne powodujące odchylenie igły kompasu o 10-12°. W średniowieczu takie formy geometryczne przypisywano działaniom diabła, a dzisiaj jak to wytłumaczymy…?

Atrakcje turystyczne w najbliższej okolicy:

Damian Rybak

Fotogaleria – drewniany kościół pw. św. Piotra i Pawła w Wylatowie:

Fot. Damian Rybak.

POLECAM ZOBACZYĆ WYKONANY PRZEZ PANA MACIEJA E. – WIRTUALNY SPACER WEWNĄTRZ ŚWIĄTYNI.

Wkrótce kolejne zabytkowe kościoły – romańskie, gotyckie i drewniane, pomniki przyrody, architektura drewniana, zabytki techniki, dwory i pałace, miejsca związane z archeoturystyką, parki miejskie, perły architektury, cuda natury, skarby kultury oraz turystyczne szlaki z Kujaw, Pałuk i Wielkopolski, a także atrakcje i ciekawostki z regionu, stanowiące niepodważalne dziedzictwo  ;), bądźcie zatem na bieżąco korzystając ze strony dziedzictworegionu.pl

Podobało się? Polub stronę na Facebooku, jeśli masz jakieś pytanie – zostaw tam komentarz, a jeśli chcesz się podzielić informacją ze swoimi znajomymi – po prostu udostępnij innym na profilach społecznościowych, za co z góry dziękuję.

Uwaga, uwaga !!! Poszukujemy starych, przedwojennych zdjęć, pocztówek i innych zbiorów… (w tym przypadku dawnych zdjęć z Wylatowa i najbliższej okolicy) 😉

Zwracamy się z serdeczną prośbą do naszych Czytelników o udostępnienie/użyczenie starych przedwojennych zdjęć, pocztówek, rysunków, rycin, dokumentów dotyczących zabytków (kościołów, zamków, pałaców, dworów, wiatraków, pomników, kapliczek itp.) być może też pamiątek rodzinnych, listów z regionu Kujaw, Pałuk i Wielkopolski, czyli obszaru opisywanego głównie na portalu dziedzictworegionu.pl (nie z całej Polski). Z pewnością również w wielu domach zachowały się archiwalne zdjęcia (dotyczące naszych zwyczajów, obrzędów, tradycji, świąt kościelnych i państwowych, czy też dawnej pracy na wsi, rzemieślniczej, zawodowej i zajęć domowych). Wszelkie użyczone zdjęcia i inne materiały zeskanujemy, zarchiwizujemy i oryginały Państwu oddamy. Planujemy wykorzystać stare fotografie w różnych wystawach tematycznych organizowanych w muzeach i domach kultury. Niektóre prawdopodobnie wykorzystamy w regionalnych publikacjach (oczywiście wykorzystane zbiory, za Waszą zgodą podpiszemy z imienia lub nazwiska, lub wedle życzenia zachowamy anonimowość).

Zainteresowane osoby tym tematem zapraszamy do kontaktu z redakcją poprzez maila: dziedzictworegionu@gmail.com / damianrstrzelno@wp.pl (ewentualnie muzeumstrzelno@wp.pl lub telefonicznie). W przypadku wysyłki zeskanowanych zdjęć i innych zbiorów prosimy chociaż o krótki opis – co przedstawia fotografia, kto na niej się znajduje (jeśli są osoby), oraz data / chociaż rok kiedy zrobiono zdjęcie (autor – jeśli jest znany). Z góry dziękujemy, niektóre zdjęcia będziemy regularnie umieszczać na naszym fanpage na fb i tematycznie w artykułach na stronie.

Żaden fragment niniejszego artykułu, który jest częścią wcześniejszych publikacji autora, nie może być reprodukowany w formie elektronicznej, zapisywany w systemach pamięciowych, systemach fotokopii, nagrań lub innych metodach bez pisemnej zgody właściciela praw autorskich (może być jednak udostępniany na profilach społecznościowych z podaniem źródła – dziedzictworegionu.pl).

O zabytkach i atrakcjach powiatu i gminy Mogilno, szczególnie perłach architektury, cudach natury, skarbach kultury czy też zabytkach techniki, archeologii i historii, możesz zgłębić swoją wiedzę w niektórych z poniższych wydawnictw, a także będziesz mógł poczytać w przygotowywanej przeze mnie publikacji „Dziedzictwo regionu” …

Zobacz również pozostały dorobek wydawniczy.

REKLAMA ! REKLAMA ! REKLAMA !

Jeśli chcesz mieć reklamę pod tym artykułem swojej działalności gospodarczej skontaktuj się z naszą redakcją, dla branży turystycznej (hotele, restauracje, przewozy autokarowe, usługi turystyczne itp.) oferujemy specjalne zniżki, a dla pozostałych firm najniższe ceny w okolicy, szczególnie w przestrzeni poniżej zapraszamy firmy z powiatu mogileńskiego i sąsiednich miejscowości gminy Trzemeszno i Strzelno 😉 😉 😉