Wkrótce miesiąc listopad – czas zadumy, refleksji nad przemijalnością życia ziemskiego, modlitwy za tych, którzy odeszli od nas. Bez względu na nasze przekonania religijne, czy też polityczne, wszyscy odwiedzamy cmentarze, zatrzymujemy się przy mogiłach rodzin, bliskich naszemu sercu i znajomych, wpatrujemy się także w pomniki bohaterów poległych w obronie Ojczyzny. Nie możemy zapomnieć o lokalnych Miejscach Pamięci Narodowej, bo jak mówi napis, który utkwił w mojej pamięci: „Kim wy jesteście – tym my byliśmy. Kim my jesteśmy – tym wy będziecie!”.
Będąc w miejscowości Mogilno, oprócz zabytkowych kościołów, parku miejskiego i jeziora, koniecznie trzeba odwiedzić mogileńską nekropolię, która jest ważnym Miejscem Pamięci z grobami wojennymi a także grobami znanych i zasłużonych Polaków. Cmentarz komunalno-parafialny ulokowany jest przy ulicy Tadeusza Kościuszki. Poniższy artykuł, tym razem chciałbym poświęcić bohaterom, którzy oddali swoje życie walcząc w Powstaniu Wielkopolskim.
Otóż, po lewej stronie alejki prowadzącej od głównego wejścia, w bezpośredniej bliskości Pomnika Katyńskiego i grobu Księdza Piotra Wawrzyniaka, znajduje się zbiorowa mogiła i Pomnik Powstańców Wielkopolskich. Grób ten jest miejscem pochówku 16 powstańców wielkopolskich. Pierwszą uwagę przykuwa wielki krucyfiks umieszczony nad murem ze sztucznego kamienia, który rozciąga się na całej długości grobów. Poniżej krzyża widnieje tabliczka z napisem „Cześć Poległym Powstańcom Wielkopolskim 1918-1919”. Na murze, na jednakowej wysokości umieszczono 12 czarnych, marmurowych tablic z nazwiskami 16 powstańców – 11 poległych w walkach w rejonie Inowrocławia i Żnina oraz 5 zmarłych w 1920 r. wskutek odniesionych ran i chorób. Na obu krańcach pomnika znajdują się przywrócone popiersia rycerzy w zbrojach, na tzw. kulomiotach. Od frontu mogiły umieszczono niewysoki murek, a na nim ogrodzenie z rurek metalowych na kamiennych kulach.
Pierwszy pomnik nad grobem powstańców powstał w 1926 r. z inicjatywy Towarzystwa Powstańców i Wojaków im. Jana Kausa w Mogilnie. Jan Kaus (pierwsza tablica od prawej) był pierwszym mogilnianinem – ofiarą powstania, zginął w Inowrocławiu, w walkach o dworzec kolejowy. Projektantem pomnika był bardzo znany poznański architekt i działacz społeczny – Stefan Cybichowski – projektant ponad 100 obiektów sakralnych, m.in. autor pomnika nagrobnego ks. Piotra Wawrzyniaka oraz mauzoleum powstańców w Trzemesznie. Uroczystość poświęcenia pomnika w Mogilnie odbyła się 3 maja 1926 r., wydarzeniu przewodniczył proboszcz parafii farnej, następca ks. Wawrzyniaka – ks. Mieczysław Brodowski. Niestety w czasie II wojny światowej nastąpiła profanacja miejsca spoczynku, w październiku 1939 r. hitlerowcy zniszczyli pomnik, a elementy kamienne zatopiono w Jeziorze Mogileńskim.
Krótko po wyzwoleniu Mogilna w 1945 r. Związek Powstańców Wielkopolskich w Mogilnie podjął inicjatywę odbudowania zniszczonego przez hitlerowców pomnika. W zbiórkę publiczną zaangażowali się weterani na czele z ówczesnym prezesem Ignacym Stróżyńskim. Już we Wszystkich Świętych, 1 listopada 1947 r. dokonano odsłonięcia i poświęcenia nowego pomnika (nawet ukazała się wtedy jednodniówka z tej okazji). Niestety nie udało się wiernie odtworzyć stanu sprzed II Wojny Światowej (brakowało kilku elementów, m.in. wizerunku Chrystusa wykutego w kamieniu i popiersi rycerzy). Dopiero w ostatnich latach przywrócono wygląd tego Miejsca Pamięci o powstańcach wielkopolskich, a pomnik nawiązuje do oryginału z 1926 r.
Na zabytkowej mogileńskiej nekropoli, będącej Miejscem Pamięci, o czym informuje tabliczka na wejściu, warto również odwiedzić i zobaczyć: pomnik nagrobny ks. Piotra Wawrzyniaka; Mauzoleum Ofiar II Wojny Światowej na miejscu spalonego drewnianego kościółka św. Klemensa; Pomnik Ofiar Katynia; grób śp. Salomei Glemp – matki Prymasa Józefa Glempa; mogiłę 8 serbskich żołnierzy, którzy byli jeńcami wojennymi z czasów I wojny światowej; dwie mogiły żołnierzy Armii Czerwonej; oraz wiele innych grobowców zasłużonych mieszkańców Mogilna.
Ciekawostka
Niecałe pięć lat temu (styczeń 2019 r.), w niewielkim parku przy Starostwie Powiatowym postawiono Pomnik Powstańca Wielkopolskiego (w setną rocznicę wybuchu powstania).
Damian Rybak
Fotogaleria – Pomnik Powstańców Wielkopolskich w Mogilnie:
Atrakcje turystyczne w najbliższej okolicy:
- Klasztor pobenedyktyński i gotycki kościół św. Jakuba w Mogilnie,
- Park miejski, jezioro, fontanna, stary cmentarz komunalny w Mogilnie,
- Poewangelicki kościół NMP Królowej Polski w Dąbrowie,
- Wieża widokowa i kościół w Dusznie, zabytkowa kuźnia w Wydartowie,
- Bazylika św. Trójcy, Rotunda św. Prokopa w Strzelnie, Romańskie Muzeum,
- Ciechrz – wieś z historią sięgającą ponad 950 lat,
- Izba Kujawska im. Jerzego Wojciecha Szulczewskiego w Ciechrzu,
- Żelazny most kolejowy w Żabnie, Kunowie, Pakości, Przedbojewicach, Kłecku,
- Pałace i dwory w: Czarnotulu, Szczeglinie, Bronisławiu, Broniewicach, Janikowie Ostrowie, Górkach, Strzelcach,
- Gotyckie kościoły w Janikowie Ostrowie, Trlągu, Kwieciszewie i Gębicach,
- Drewniany kościół w Strzelcach, Wylatowie, Kamieńcu, Parlinie, Rechcie,
- Kościół pw. św. Bonawentury i relikwie krzyża św. w Pakości,
- Kalwaria Pakoska – miejsce kultu Męki Pańskiej,
- Jezioro i plaża w Wiecanowie,
- „Jezioro Szmaragdowe” i Centrum Nurkowe w Piechcinie,
- Naziemna kolej linowa z Piechcina do Janikowa,
- Schrony bojowe z 1939 r. w Bystrzycy przed Mogilnem,
- Sanktuarium Matki Bożej w Markowicach, Gotycka Madonna,
- Historyczno-etnograficzne muzeum w Chabsku,
- i wiele innych atrakcji, o których wkrótce na portalu dziedzictworegionu.pl
Wkrótce kolejne miejsca związane z pamięcią i tożsamością narodową, zabytkowe kościoły, zabytki techniki, dwory i pałace, pomniki przyrody, architektura drewniana, miejsca związane z archeoturystyką, perły architektury, cuda natury, skarby kultury oraz turystyczne szlaki z Kujaw, Pałuk i Wielkopolski, a także atrakcje i ciekawostki z regionu, stanowiące niepodważalne dziedzictwo ;), bądźcie zatem na bieżąco korzystając ze strony dziedzictworegionu.pl
Jeśli podobał Wam się artykuł – nie przechodź obok niego obojętnie 😉 Obserwuj lub polub stronę na Facebooku (zostaw łapkę w górę lub serducho), jeśli masz jakieś pytanie – zostaw tam komentarz, a jeśli chcesz się podzielić informacją ze swoimi znajomymi – po prostu udostępnij innym na profilach społecznościowych, za co z góry dziękuję 😉
Uwaga, uwaga !!! Poszukujemy starych, przedwojennych zdjęć, pocztówek i innych zbiorów, w tym przypadku z cmentarza w Mogilnie, samego Mogilna i sąsiednich miejscowości… 😉 Szczegóły znajdziesz pod linkiem – https://dziedzictworegionu.pl/?p=3848 😉
Żaden fragment niniejszego artykułu, który jest częścią innych publikacji autora, nie może być reprodukowany w formie elektronicznej, zapisywany w systemach pamięciowych, systemach fotokopii, nagrań lub innych metodach bez pisemnej zgody właściciela praw autorskich (może być jednak udostępniany na profilach społecznościowych z podaniem źródła – dziedzictworegionu.pl).
Prawa autorskie związane z witryną internetową dziedzictworegionu.pl podlegają ochronie Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r. (Dz. U. z 1994 r. nr 24, Poz.83 ze zm.).
O wybranych zabytkach i atrakcjach powiatu i gminy Mogilno opisywanych na tym portalu, szczególnie perłach architektury, cudach natury, skarbach kultury czy też zabytkach techniki, archeologii i historii, będziesz mógł poczytać w przygotowywanej przeze mnie publikacji „Dziedzictwo regionu” …
Portal dziedzictworegionu.pl poleca następujące firmy z regionu prowadzące działalność, dla branży turystycznej specjalne zniżki (w tym miejscu polecamy Zakłady Pogrzebowe, Zakłady Kamieniarskie, sklepy ze zniczami itp.):
