Przy granicy Wydartowa i sąsiadującą z nią wsią Duszno, zaledwie 100 m od kuźni znajduje się neogotycki, parafialny kościół św. Doroty wzniesiony z cegły w 1850 r., na miejscu wcześniejszego drewnianego kościoła. Parafia w tej wsi została erygowana najprawdopodobniej na przełomie XIV i XV w., z inicjatywy kapituły gnieźnieńskiej. Mikołaj to pierwszy znany z imienia proboszcz, wymieniony w zachowanym dokumencie z 1419 roku. Wybudowano wtedy drewniany kościół, który niestety uległ zniszczeniu. Ostatni drewniany kościół postawił i wyposażył kustosz gnieźnieński Franciszek Ksawery Radzyński w 1782 roku, który ufundował również jeden z dzwonów wiszący w dzwonnicy.
Obecny, murowany z czerwonej cegły kościół pw. św. Doroty Dziewicy i Męczennicy w Dusznie, powstał ok. poł. XIX wieku (1850 r.). Budowla jest orientowana, jednonawowa z węższym i niższym prezbiterium, do którego przylega zakrystia od północy, a od południa kościoła kruchta. Świątynię przykrywa dwuspadowy dach kryty dachówką, nad nawą wieżyczka na sygnaturkę z latarnią i ostrosłupowym zwieńczeniem. W czasie II wojny światowej Niemcy zamienili kościół na magazyn. Dopiero w latach 1996-1997 we wnętrzu odnowiono ołtarze, przeprowadzono prace remontowo-konserwatorskie, oraz wymieniono pokrycie dachu.
Zabytkowa brama-dzwonnica
W 1865 r. wzniesiono dzwonnicę w formie bramy i głównego wejścia dla wiernych po zachodniej stronie świątyni (na jednym z głazów jest wyryta data). Założono wtedy także przykościelny cmentarz i otaczający go mur. Na dwukondygnacyjnej dzwonnicy znajdują się trzy dzwony. Dwa z nich pochodzą z 1767 r. odlane w Toruniu przez Mikołaja Petersilge (na jednym plakietka przedstawiająca Chrzest Chrystusa) oraz z jeden z 1783 r. autorstwa Jana Fryderyka Schlenkermanna z Poznania z dekoracją rokokową i plakietką ze św. Janem Nepomucenem.
Na pobliskim drzewie znajduje się kapliczka z wizerunkiem Matki Boskiej Licheńskiej – poszukujemy więcej informacji na jej temat.
Sakralne wyposażenie kościoła
Wyposażenie świątyni pochodzi z wcześniejszego, drewnianego kościoła. Do najcenniejszych jego ruchomych zabytków możemy zaliczyć: rokokowy ołtarz główny z ok. 1730 r., z rzeźbą Chrystusa Ukrzyżowanego, flankowany rzeźbami św. Piotra i św. Pawła, zwieńczony rokokowym kartuszem z obrazem patronki kościoła – św. Doroty, oraz dwa ołtarze boczne rokokowo-klasycystyczne z końca XVIII w. W lewym znajduje się obraz „Męczeństwo św. Doroty”, natomiast w prawym płaskorzeźba „Przemienienia Pańskiego”. Wśród zabytków sakralnych na uwagę zasługują również: ambona połączona z konfesjonałem, chrzcielnica opasana przez węża, barokowe świeczniki (1750 r.), rokokowa monstrancja z bogatą dekoracją, krucyfiks procesyjny oraz krzyż ołtarzowy późnobarokowy, ornaty z XVIII wieku.
Świątynia dla zwiedzających dostępna jest z zewnątrz, aby wejść do środka trzeba się zapewne umówić z ks. proboszczem. Zachęcam do uczestnictwa we Mszy świętej i zwiedzania przed nabożeństwami: w dni powszednie – godzina 18:00 (czas letni), 17:00 (czas zimowy), niedziela – godz. 8:30, 11:00. W parafii obchodzony jest odpust ku czci św. Doroty (06.II) i Przemienienia Pańskiego (06.VIII).
Ciekawostki:
Największą atrakcją tej miejscowości (Duszna) jest punkt widokowy na szczycie Wału Wydartowskiego (167 m n.p.m.), który jest wzgórzem morenowym – pozostałością zlodowacenia bałtyckiego. Jest to najwyższy punkt Wysoczyzny Gnieźnieńskiej i czwarte wzniesienie w województwie wielkopolskim.
W niewielkiej odległości od wieży, na obrzeżach lasu dostrzeżemy kamienny obelisk z pamiątkową tablicą – Miejsce Pamięci Czesława Basińskiego – zamordowanego we wrześniu 1939 r. przez Niemców.
Dawniej blisko wsi znajdowała się osada Olędry Duszyńskie (dziś również Duszno). Nazwa pochodzi od osadników, którzy przybyli z Niderlandów, Flandrii, Nadrenii – tzw. Olędrów. Często byli to specjaliści od rolnictwa, lokowano ich przeważnie na terenach zalewowych.
Przez Duszno (Wydartowo, Ławki, Kruchowo, Trzemeszno) prowadzi SZARY SZLAK ROWEROWY o długości ok. 60 km, który zaczyna się i kończy w Gnieźnie.
Damian Rybak
Fotogaleria – zabytkowy neogotycki kościół pw. św. Doroty w Dusznie:
Atrakcje turystyczne w najbliższej okolicy:
- Bazylika Wniebowzięcia NMP i św. Michała Archanioła w Trzemesznie,
- Wieża w Dusznie, zabytkowa kuźnia w Wydartowie, Sucharzewie i Trzemżalu,
- Miejsce Pamięci i Izba Pamięci w Niewolnie, Miejsce Pamięci w Cytrynowie,
- Miejsce urodzenia Hipolita Cegielskiego w Ławkach,
- Kościół poklasztorny opactwa benedyktynów w Mogilnie,
- Pątniczy kościół pw. św. Jakuba – Fara w Mogilnie,
- Park miejski, jezioro, stary cmentarz komunalny w Mogilnie, Mogiła Powstańców,
- Żelazny most kolejowy w Kunowie, Żabnie, Pakości, Przedbojewicach,
- Historyczno-etnograficzne muzeum w Chabsku,
- Pałace i dwory w: Kruchowie, Wieńcu, Czarnotulu, Szczeglinie, Bronisławiu,
- Gotyckie kościoły w Kwieciszewie i Gębicach,
- Drewniany kościół w Strzelcach, Wylatowie, Kamieńcu, Niestronnie, Parlinie, Siedlimowie,
- Jezioro i kąpielisko “Jutrzenka” w Gołąbkach, Jezioro i plaża w Wiecanowie,
- Polskie schrony bojowe z 1939 r. w Bystrzycy pod Mogilnem,
- Bazylika św. Trójcy, Rotunda św. Prokopa, Romańskie Muzeum w Strzelnie,
- i wiele innych atrakcji, o których wkrótce na portalu dziedzictworegionu.pl
Wkrótce kolejne zabytkowe kościoły – romańskie, gotyckie i drewniane, pomniki przyrody, architektura drewniana, zabytki techniki, dwory i pałace, miejsca związane z archeoturystyką, parki miejskie, perły architektury, cuda natury, skarby kultury oraz turystyczne szlaki z Kujaw, Pałuk i Wielkopolski, a także atrakcje i ciekawostki z regionu, stanowiące niepodważalne dziedzictwo ;), bądźcie zatem na bieżąco korzystając ze strony dziedzictworegionu.pl
Jeśli podobał Wam się artykuł – nie przechodź obok niego obojętnie 😉 Polub stronę na Facebooku (zostaw łapkę w górę lub serducho), jeśli masz jakieś pytanie – zostaw tam komentarz, a jeśli chcesz się podzielić informacją ze swoimi znajomymi – po prostu udostępnij innym na profilach społecznościowych, za co z góry dziękuję.
Uwaga, uwaga !!! Poszukujemy starych, przedwojennych i powojennych zdjęć, pocztówek i innych zbiorów… (w tym przypadku dotyczących Duszna, Wydartowa, Kruchowa, oraz najbliższej okolicy ) 😉
Szczegóły znajdziesz pod linkiem – https://dziedzictworegionu.pl/?p=3848 😉
Żaden fragment niniejszego artykułu, który jest częścią wcześniejszych publikacji autora, nie może być reprodukowany w formie elektronicznej, zapisywany w systemach pamięciowych, systemach fotokopii, nagrań lub innych metodach bez pisemnej zgody właściciela praw autorskich (może być jednak udostępniany na profilach społecznościowych z podaniem źródła – dziedzictworegionu.pl).
Prawa autorskie związane z witryną internetową dziedzictworegionu.pl podlegają ochronie Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r. (Dz. U. z 1994 r. nr 24, Poz.83 ze zm.).
O zabytkach i atrakcjach gminy Trzemeszno, powiatu Gniezno, szczególnie perłach architektury, cudach natury, skarbach kultury czy też zabytkach techniki, archeologii i historii, będziesz mógł poczytać w przygotowywanej przeze mnie publikacji „Dziedzictwo regionu” …
Portal dziedzictworegionu.pl poleca następujące firmy z regionu prowadzące działalność, dla branży turystycznej specjalne zniżki:
