Rzeszynek? A gdzie to jest? Zapytają wszyscy mieszkańcy innych regionów Polski, którzy nie interesują się historią Kujaw, archeologią sięgającą neolitu, czy też jednym z ostatnich zachowanym na ziemiach polskich – drewnianym spichlerzem dworskim. Żyrzyn (od imienia Żyry) tak brzmi najstarsza zachowana w źródłach nazwa wsi. Miejscowość położona jest w gminie Jeziora Wielkie, na zachodnim brzegu Gopła, na dawnym Szlaku Bursztynowym, przy trasie Kruszwica – Skulsk, na obszarze Nadgoplańskiego Parku Tysiąclecia, tuż przy granicy z Wielkopolską. Mimo wszystko, że już znamy położenie Rzeszynka polecam ustawienie nawigacji.
Od neolitu po dzień dzisiejszy – historia wsi w skrócie
Bogata przeszłość osadnicza wsi sięga epoki neolitu, o czym świadczą przeprowadzone wcześniej wykopaliska archeologiczne. W pobliżu tej osady znajdowało się grodzisko wczesnośredniowieczne oraz cmentarzysko z grobami skrzynkowymi. Podczas badań na tych terenach znaleziono wiele zabytków kultury amfor kulistych, pucharów lejkowatych, kultury łużyckiej oraz pomorskiej.
Miejscowość powstała prawdopodobnie na przełomie XV i XVI w. – w 1489 roku stanowiła własność Jakuba Ruszkowskiego, a około 1560 roku należała do rodziny Konarskich. Niestety Rzeszynek został doszczętnie zniszczony w okresie wojny północnej w latach 1700 – 1721. Później tymi terenami zainteresowali się osadnicy olęderscy pochodzenia holenderskiego. Byli to menonici, wyznawcy jednego z nurtów protestantyzmu, którzy posiadali dużą wiedzę i umiejętności radzenia sobie z nadmiarem wody (posiadali umiejętność melioracji), reprezentowali wysoką kulturę i znali różne metody uprawiania ziemi. Natomiast w drugiej poł. XIX w. miejscowość stanowiła dobra rodziny Amrogowiczów, którzy byli działaczami narodowymi, angażowali się w przedsięwzięcia mające na celu krzewienie polskiej kultury i tradycji narodowej. Po tej zacnej rodzinie zachował się dwór eklektyczny o cechach klasycystycznych, w którym obecnie mieści się szkoła podstawowa. Wieś, według ostatnich danych demograficznych zamieszkuje ok. 150 osób.
Perła architektury drewnianej budownictwa dworskiego
Najważniejszym zabytkiem i atrakcją turystyczną Rzeszynka jest prawdziwa perła architektoniczna – pochodzący z 1709 roku spichlerz dworski. Jest on jednym z ostatnich ponad trzystuletnich, zachowanych obiektów budownictwa drewnianego (dworskiego) na terenie województwa kujawsko-pomorskiego. Ten wyjątkowy zabytek znajduje się we wschodniej części wsi. Zbudowano go z drewna na kamiennej i ceglanej podmurówce, na planie prostokąta, jako budynek jednokondygnacyjny, z poddaszem o dwóch poziomach użytkowych, z dachem dwuspadowym z naczółkami (obecnie pokryty jest falistym eternitem, lecz planowana renowacja przywróci mu pierwotną konstrukcję). Spichlerz wzniesiony jest w konstrukcji zrębowej, z bali łączonych na „jaskółczy ogon”, z łątkami pośrodku ścian. Część parterową przykrywa strop belkowy z podciągiem wspartym na pięciu słupach, natomiast na poddaszu strop belkowy z dwoma podciągami. W elewacji frontowej pośrodku znajduje się prostokątne wejście z drzwiami klepkowymi, opierzonymi deskami w układzie rombowym, obite żelaznymi ćwiekami, a także dwa małe, symetrycznie rozmieszczone otwory okienne. W elewacji tylnej trzy otwory okienne. Szczyty dodatkowo szalowane skośnie deskami „w jodełkę”, z parą okien ustawionych jedno nad drugim w części poddasza (w części parterowej z jednej strony dodatkowe okno).
Zabytkowy, unikatowy nie tylko na skalę regionu spichlerz przez wiele lat niszczał, grożąc zawaleniem. Jeszcze parę lat temu mieściła się w nim świetlica wiejska, lecz ze względu na pogarszający się stan techniczny oraz obawy przed zaprószeniem ognia nie jest on udostępniany mieszkańcom. Obiekt obecnie przeszedł w trwały zarząd Nadgoplańskiego Parku Tysiąclecia. Pojawiła się realna szansa, że ponad trzystuletni spichlerz odzyska swój dawny blask i ponownie będzie służył lokalnej społeczności. Zarządca budynku mógłby utworzyć w nim centrum edukacji ekologicznej i historycznej (takie są nawet plany).
Zwiedzanie i inne atrakcje Rzeszynka
Zabytek jest ogrodzony siatką, dostęp do niego ograniczony – dostępny jedynie z zewnątrz. Na terenie wsi warto rzucić okiem na wspomniany wcześniej dwór Amrogowiczów oraz trzy pomniki przyrody: topola czarna – obwód w pierśnicy ok. 570 cm, lipa drobnolistna – obwód ok. 390 cm oraz buk zwyczajny obwód ok. 320 cm. W parku dworskim na uwagę zasługuje również stara aleja lipowa.
Atrakcje turystyczne w najbliższej okolicy:
- Rzeszynek – eklektyczny dwór, drewniany kościół pw. św. Anny w Kościeszkach,
- Nadgoplański Park Tysiąclecia z muzeum,
- Romańska kolegiata pw. śś. Piotra i Pawła w Kruszwicy,
- Mysia Wieża – symbol Kruszwicy,
- Jezioro Gopło, Statek „Rusałka”, kruszwickie murale,
- Pałac w Sukowach, Kobylnikach, Gocanowie, Górkach, Żegotkach, Bronisławiu,
- Wiatrak koźlak w Chrośnie, Ostrowie i Wilczynie,
- Drewniany kościół w Strzelcach, Wylatowie, Siedlimowie, Wilczynie, Rechcie,
- Grodzisko w Mietlicy, Sanktuarium MB Bolesnej w Skulsku,
- „Askaukalis” – prahistoryczna osada w Kruszy Zamkowej,
- Bazylika św. Trójcy, Rotunda św. Prokopa, Romańskie Muzeum w Strzelnie,
- Inowrocław, romański kościół Imienia NMP, Gotycka Madonna Uśmiechnięta,
- Gotycki kościół farny pw. św. Mikołaja, Drzwi Jubileuszowe,
- Park Solankowy, Tężnie solankowe, Muzeum im. J. Kasprowicza,
- Sanktuarium Matki Bożej w Markowicach,
- Kościół poklasztorny opactwa benedyktynów w Mogilnie,
- Gotycki kościół farny pw. św. Jakuba w Mogilnie,
- Romantyczny park nad jeziorem w Mogilnie,
- i wiele innych atrakcji, o których wkrótce na portalu dziedzictworegionu.pl
Damian Rybak
Fotogaleria – drewniany spichlerz dworski w Rzeszynku:
Krótki film, promujący drewniany spichlerz dworski w Rzeszynku znajdziesz na naszym fanpage dziedzictworegionu.pl na Facebooku.
Wkrótce kolejne zabytki techniki, dwory i pałace, zabytkowe kościoły, architektura drewniana, pomniki przyrody, miejsca związane z archeoturystyką, perły architektury, cuda natury, skarby kultury oraz turystyczne szlaki z Kujaw, Pałuk i Wielkopolski, a także atrakcje i ciekawostki z regionu, stanowiące niepodważalne dziedzictwo ;), bądźcie zatem na bieżąco korzystając ze strony dziedzictworegionu.pl
Podobało się? Polub stronę na Facebooku, jeśli masz jakieś pytanie – zostaw tam komentarz, a jeśli chcesz się podzielić informacją ze swoimi znajomymi – po prostu udostępnij innym na profilach społecznościowych, za co z góry dziękuję.
Żaden fragment niniejszego artykułu, który jest częścią wcześniejszych publikacji autora, nie może być reprodukowany w formie elektronicznej, zapisywany w systemach pamięciowych, systemach fotokopii, nagrań lub innych metodach bez pisemnej zgody właściciela praw autorskich (może być jednak udostępniany na profilach społecznościowych z podaniem źródła – dziedzictworegionu.pl).
O zabytkach i atrakcjach powiatu Mogilno (gminy Jeziora Wielkie), szczególnie perłach architektury, cudach natury, skarbach kultury czy też zabytkach techniki, archeologii i historii, będziesz mógł poczytać w przygotowywanej przeze mnie publikacji „Dziedzictwo regionu” … 😉
Jeśli chcesz mieć reklamę pod tym artykułem swojej działalności gospodarczej skontaktuj się z naszą redakcją, dla branży turystycznej (hotele, restauracje, przewozy autokarowe, usługi turystyczne itp.) oferujemy specjalne zniżki, a dla pozostałych firm najniższe ceny w okolicy, szczególnie z gminy Jeziora Wielkie 😉 😉 😉